"خزر" جشنواره‌ای برای همگرایی و نزدیکی بیشتر کشور‌های منطقه/ تولیدات مشترک راهی برای رسیدن به بازار‌های جهانی فیلم

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، نشست خبری اعضای شورای سیاستگذاری اولین جشنواره بین المللی فیلم خزر با حضور محمد خزاعی رئیس سازمان سینمایی کشور، دیمیتری داویدنکو معاون وزارت فرهنگ فدراسیون روسیه و مدیر سینما و تحول دیجیتال این کشور و صامی صالح بایراموف رئیس امور سینمایی کشور ترکمنستان و جمعی از مدیران سینمایی برگزار شد. 

محمد خزاعی در این نشست با اشاره به ظرفیت‌های فرهنگی کشور‌های منطقه، سینما را اهرم مناسبی برای تعاملات هر چه بیشتر کشور‌های حاشیه دریای خزر عنوان کرد و گفت: ما در سازمان سینمایی نقشه راه جدیدی در حوزه بین الملل تعریف کردیم که بواسطه آن همکاری بیشتر‌ی با کشور‌های منطقه و نیزکشور‌هایی که مشترکات تاریخی، فرهنگی و آیینی دارند، داشته باشیم. اولین جشنواره بین المللی فیلم دریای خزر هم برهمین اساس شکل گرفت. در سفری که به روسیه داشتیم پیشنهاد اولیه این جشنواره مطرح شد، که در جلساتی که برگزار شد به یک توافق اولیه در حوزه تولید فیلم مشترک و برگزاری هفته فیلم دوکشور و نیز تقویت حضور فیلم‌های روسی و ایرانی در دو کشور، توسعه زیر ساخت‌ها و آموزش در حوزه فیلمسازی رسیدیم. در یکسال گذشته ما برگزاری این جشنواره را در شورایعالی سینما مصوب کردیم. 

خزاعی با اشاره به این نکته که مدل برگزاری این جشنواره نسبت به سایر جشنواره‌ها کاملا متفاوت است، گفت: برگزاری چنین جشنواره‌ای در منطقه ما باعث همگرایی و نزدیکی بیشتری بین کشور‌های این منطقه خواهد شد. چرا که اشتراکات فرهنگی و تاریخی می‌تواند بستر مناسبی برای توسعه روابط فیمابین کشور‌ها در حوزه‌های دیگر هم باشد. موضوع دیگری که مورد توافق طرفین قرار گرفت بحث اتحادیه کشور‌های اوراسیا بود، چون ما هیچ اتحادیه فیلمسازی در آسیا نداریم و این اتفاق مبارکی در این حوزه است که در حال شکل گیری است. 

** برگزاری مراسمی شبیه اسکار

خزاعی در ادامه تصریح کرد: در سفر قبلی به روسیه پیشنهاد برگزاری مراسمی شبیه اسکار برای منطقه اوراسیا را داشتیم که پیشنهاد شد اول اتحادیه سینمایی کشور‌های این منطقه تشکیل شود و بعد با نظر همه کشورها، این رویداد را پیش ببریم و یک جشنواره بین‌المللی، مشابه اسکار داشته باشیم. البته دوستان روسیه این پیشنهاد را به شکل مکتوب داده بودند و ما گفتیم ابتدا اتحادیه را داشته باشیم و بعد این جشنواره را برگزار کنیم. تصمیمات خوبی هم درباره موزه ملی سینمای ایران و روسیه داشتیم. فیلم‌های خوبی در آرشیو هر دو کشور وجود دارد و قرار است تبادل تجربه و تبادل آرشیو برای تبدیل فیلم‌ها داشته باشیم.

خزاعی درباره حضور فیلم‌های مختلف در این جشنواره نیز گفت: جشنواره قطعا جشنواره فیلم‌های آرشیوی نیست. چون اولین جشنواره است قرار شد آثار دوسالانه کشور‌ها را داشته باشیم. ضمن اینکه جشنواره هدف متعالی‌تری دارد و آن تولید مشترک است و قرار نیست صرفا جشنواره برگزار کنیم. قسمتی از تولید مشترک به بودجه‌ای برمی‌گردد که در سال ۱۴۰۳ خواهیم داشت و قسمتی هم به طرح‌هایی که به ما می‌رسد. یکی از تهیه‌کنندگان مذاکراتی با یک گروه ایرانی در بخش خصوصی داشت تا بتوانیم تولید مشترک داشته باشیم. یک بحث هم در فارابی داریم که ببینیم باید به کدام سمت خواهد رفت.

وی با توضیح اینکه کشور‌هایی پیشنهاد تولید فیلم مشترک را داده اند، گفت: تاجیکستان و ازبکستان پیشنهاد ساخت فیلم‌هایی درباره بوعلی سینا و... را داده‌اند، گروه چینی هم پیشنهاد ساخت فیلم داشته، یونان هم طرحی دارد، ضمن اینکه فرانسه و کشور‌های دیگر هم پیشنهاد ساخت فیلمی درباره گندم به بهانه جاده ابریشم داشته‌اند. البته در ده سال گذشته و در دوره‌های قبل ۲۳ تولید مشترک داشته‌ایم. ترکیه هم درخواست تولید مشترک دارد. ترکیه و روسیه می‌گفتند تا چهل درصد حاضر به مشارکت هستیم. تنها راه برون رفت از شرایط فعلی برای سینمای ایران مشارکت در اقتصاد جهانی است. یکی از راه‌های دستیابی به اقتصاد جهانی تولید مشترک است، چون در این صورت فیلم‌ها راحت‌تر در چین و روسیه اکران می‌شود.

رئیس سازمان سینمایی با اشاره به اکران موفق انیمیشن سینمایی پسر دلفینی در کشور روسیه گفت: این فیلم به این دلیل اکران موفقی در روسیه داشت که تولید مشترک بود. 

وی درباره تحریم فیلم‌های ایرانی در جشنواره‌های غربی نیز گفت: برخی معتقدند سینمای ایران در برخی کشور‌ها و جشنواره‌ها تحریم شده‌است، اما اینطور نیست تمام تلاش خودمان را می‌کنیم تا بازار‌های جدیدی را در منطقه و آسیا ایجاد کنیم این توهم است چرا که سینما تحریم شدنی نیست. آنقدر سینمای ایران در دنیا معتبر است که به عنوان محصول اولیه در کشور‌ها مطالبه می‌شود این به امروز و دیروز و دوره هم مربوط نمیشود بلکه از ابتدای انقلاب شکل گرفته است. مسیر ما با سایر کشور‌ها در حال باز شدن است.

خزاعی در باره برگزاری جشنواره خزر در سال‌های آینده گفت: جشنواره فیلم خزر اصلا مربوط به ایران نمی‌شود که اگر ما باشیم یا نباشیم برگزاری آن دچار خلل شود این یک پیمان نامه بود تا سه سال آینده وضعیت این جشنواره مشخص است با تغییر دولت و ما هم جشنواره برگزار می‌شود. جشنواره هم در فصل پاییز برگزار می‌شود تا جشنواره تداخلی با جشنواره ما و جشنواره‌های کشور‌های مختلف نداشته باشد. دبیر جشنواره هم تا اواخر امسال اعلام می‌شود. از سینمای روسیه امسال در جشنواره فیلم فجر فیلم داشتیم بالاخره یک هیات انتخاب وجود دارد و امسال به جمع‌بندی برای حضور فیلمی از روسیه نرسیده بودند، اما تعاملات ما همچنان وجود دارد.

وی تصریح کرد: ما به جز روسیه حضور پررنگی در کشور‌های همسایه از منظر اکران نداریم. در حالی که این کشور‌ها همه آماده هستند تا فیلم‌های ایرانی را اکران کنند. بحثی که مطرح شد این بود که شرایطی فراهم شود تا فیلم‌های ایرانی در این کشور‌ها اکران شود. البته آن‌ها هم چنین مطالبه‌ای داشتند. مثلا ما چندی پیش اعلام کردیم که فیلم‌های خارجی می‌توانند اکران شوند. اولش استقبال شد، اما بعدش کسی اقدام جدی برای خرید کپی‌رایت فیلم‌ها نکرد. سینمای چین هم درخواست می‌کرد تا در ایران سهمی برای اکران فیلم‌های چینی قایل شویم. ما امروز به دوستان روسی پیشنهاد دادیم تا پخش‌کننده‌هایی را بفرستند و فیلم‌های ایرانی را ببینند و برای اکران در نظر بگیرند. پس برگزاری جشنواره، هدف اصلی نیست بلکه تعاملات فرهنگی در منطقه و تاثیرات آن مد نظر است.

خزاعی با اشاره به اینکه پیشنهاد برگزاری این جشنواره یک پیشنهاد منطقه‌ای بود گفت: این یک طراحی جدید در سینمای ایران نیست. برگزاری چنین رویداد‌های منطقه‌ای باعث همگرایی می‌شود و مباحث متعددی درباره آن شکل می‌گیرد. هرچقدر کشور‌های منطقه به بهانه‌ای به هم نزدیک شوند برآیند فرهنگ و هنر موفق‌تر خواهد بود به دلیل بی توجهی به این موضوعات در این چند ساله ما بازار‌ها را از دست داده‌ایم و با یکدیگر بیگانه شده‌ایم. ما باید با یکدیگر تعامل داشته باشیم. این موضوع باعث تقویت سینمای ملی می‌شود. تمام فیلم‌های ترک، هالیوود، بالیوود و کره‌ای سهمی در کشور‌های منطقه دارند همه این‌ها به زبان مشترک برنمی‌گردد گاهی به مراودات و تعاملات برمی‌گردد. من یک سال است که دارم برای این موضوع برنامه‌ریزی می‌کنم. در ابتدا دولت باید به بخش خصوصی کمک کند تا جریان اکران فیلم‌ها در منطقه راه بیفتد. این جشنواره بخش سینمایی، مستند، کوتاه و انیمیشن دارد. پنج بزرگداشت هم برگزار می‌شود از هر کشور یک داور در هر بخش وجود خواهد داشت همچنین بازار فیلم برای کشور‌های منطقه ایجاد می‌شود.

** حضور در جشنواره فیلم فجر باعث افتخار است

دیمیتری داویدنکو مدیر امور سینما و تحول دیجیتال وزارت فرهنگ فدراسیون روسیه هم در ادامه با اشاره به اهمیت جشنواره فیلم فجر گفت: ما تجربه عالی در این سفر داشتیم. جشنواره فجر هم در منطقه و هم در دنیا مهم است و شرکت در آن باعث افتخار هر کشوری است. ما در این چند روز توانستیم به موفقیت‌های مختلفی دست پیدا کنیم و مذاکرات خوبی هم داشته باشیم. به نتایج خوبی هم برای ادامه همکاری رسیدیم. واقعا جالب است که دو روز پیش اختتامیه فجر برگزار شد و حالا ما برنامه جشنواره خزر را برای فصل پاییز برنامه‌ریزی می‌کنیم.

وی با توضیح اینکه فدراسیون روسیه از این جشنواره کاملا حمایت می‌کند، خاطرنشان کرد: هدف اصلی این رویداد، توجه به ارزش‌های پنج کشور حوزه خزر است. اولین جشنواره خزر در ایران برگزار می‌شود که یک شروع خوب برای همکاری در آینده است. باید بگویم ما با تیم آقای خزاعی ملاقات زیادی هم در مسکو و هم تهران داشتیم. ما یک ارتباط جدیدی را بین آرشیو‌های سینمایی دو کشور خواهیم داشت که این ارتباط بین فیلمخانه‌های دو کشور صورت می‌گیرد. ما امروز بابت پیشقدمی ایران در سازمان‌دهی اتحادیه کشور‌های آسیایی خوشحال هستیم. همچنین روسیه در آکادمی اوراسیا پیشقدم است که از استقبال هر دو کشور از این موضوع خوشحالیم.

داویدنکو افزود: این همکاری فقط همکاری دو کشور نیست و ما نظر کشور‌های دوست را هم به این همکاری جلب خواهیم کرد. در روسیه فیلم‌های ایرانی را خیلی دوست دارند و در جشنواره‌های سینمایی مختلف در روسیه حضور پیدا کرده و در اکثر مواقع جوایز مختلفی را دریافت می‌کنند. ما در چارچوب ملاقاتی که داشتیم نمایش فیلم‌های ایرانی در سینما‌های روسیه و فیلم‌های روسی در سینما‌های ایران مورد بررسی قرار گرفت. موضوع خیلی مهم تولید مشترک است، چون ما اشتراکات زیادی داریم. من از طرف وزارت فرهنگ روسیه و خودم آرزو می‌کنم که تمام برنامه‌ها هرچه زودتر انجام شوند. 

مدیر امور سینمایی روسیه هم مطرح کرد: بی‌شک ما باید سعی کنیم به یکدیگر نزدیک شویم. سینماگران ما کار‌های مشترک را آغاز کنند و مشکلاتی که در کشور‌های ماست در حوزه سینما تجزیه و تحلیل کنند. سینما هنری است که این قابلیت را به ما می‌دهد تا بتوانیم اتمسفری که امروز در آن زندگی می‌کنیم به نسل بعدی منتقل کنیم. معتقدم هدف و نتیجه اصلی این جشنواره همین بوده است. مهمترین و معروفترین اتفاقی که ما در این حیطه داشتیم در سال ۲۰۲۲ در جشنواره مسکو بود که یک فیلم ایرانی توانست برنده جایزه شود و آن فیلم آقای بهروز شعیبی بود.

مدیر امور سینمایی روسیه درباره اینکه آیا یکی از اهداف این جشنواره روی‌گردانی سینمای روسیه از فیلم‌های غربی و به ویژه هالیوودی است؟ اظهار کرد: بله. این یکی از اهداف اصلی این جشنواره است. فیلم‌های آمریکایی قبل از تحریم‌های روسیه، جایگاه اول را داشتند، اما به لطف تحریم‌ها علیه روسیه، سینمای ملی ما دوباره متولد شد و توانستیم نظر بینندگان کشور خودمان را به فیلم‌های روسی و کشور‌های دیگر، کشور‌های شرقی و... جلب کنیم و حالا تعداد فیلم‌های اکران شده در روسیه انگشت شمار است. اگر در فیلم‌های روسی چیزی را نشان نمی‌دهیم این یک ضعف نیست همین موضوع در فیلم‌های آمریکایی هم وجود دارد و آن‌ها هم برخی چیز‌ها را نشان نمی‌دهند. ما در فیلم‌های خود می‌خواهیم ارزش‌های خودمان را منتقل کنیم که این یکی از اهداف سینماست. سال گذشته برای ما سال معلم بود. این سال به دستور رییس‌جمهور فدراسیون روسیه به نام خانواده نامگذاری شد ما چنین چیزی را در کشور‌های اروپایی نمی‌بینیم. ما، اما این حق را به خودمان می‌دهیم و از سینماگران خود می‌خواهیم که موضوعاتی که درباره ارزش‌های فرهنگی ماست، در چارچوب کاری خود قرار دهند.

** دریای خزر ما را به یک خانواده تبدیل کرده است

در ادامه صاحی صالح بایرام اف مدیر آمپر سینمایی ترکمنستان هم گفت: من وقتی سیزده سال داشتم در سال ۱۹۹۰ در جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوانان اصفهان حضور داشتم. از دعوتی که آقای خزاعی برای جشنواره فیلم فجر داشتند، تشکر می‌کنم. ما امروز موضوع جشنواره خزر را با حضور پنج کشور حوزه خزر مورد بررسی قرار دادیم. فیلمسازان ترکمنستان هم حاضر هستند در جشنواره خزر شرکت کنند. دریای خزر یا کاسپین همه ما را به هم متصل می‌کند و ما را به یک خانواده تبدیل کرده است.

وی با توضیح اینکه موضوع همکاری در حیطه جشنواره فیلم خزر برای اولین‌بار از طرف رییس‌جمهور فدراسیون روسیه در نشستی که در عشق آباد برگزار شد مطرح گردید، گفت: روسای جمهور پنج کشور حوزه دریای خزر هم از این موضوع استقبال کردند و گفتند فیلمسازان همه کشور‌ها وارد همکاری در این حیطه خواهند شد. امروز یک روز تاریخی رقم خورد و راند اول مذاکرات درباره جشنواره خزر پیش رفت. از طرف خودم این آرزو را دارم که جشنواره خزر موفق و در دنیا معروف شود. باید بگویم که این یک سال مهم برای ماست که اولین دوره جشنواره خزر در ایران برگزار و دومینش در روسیه و بعدی در ترکمنستان برگزار می‌شود.