شمارش معکوس برای آغاز «برلیناله» زیر سایه سیاست؛ احتمال حضور نیافتن دو سینماگر ایرانی زیر فشار حکومت

هفتادو چهارمین جشنواره فیلم برلین موسوم به «برلیناله» از پنجشنبه ۱۵ فوریه (۲۶ بهمن) در آلمان افتتاح می‌شود.

امسال نیز آثار تعدادی از سینماگران برجسته جهان در این رویداد هنری اکران می‌شوند و فرش قرمز جشنواره شاهد حضور چهره‌های سرشناسی از جمله ستاره‌های هالیوود خواهد بود.

صنعت سینما امیدوار است که با برگزاری باشکوه جشنواره برلین، خاطرات تلخ دوران همه‌گیری ویروس کرونا، و اعتصاب در هالیوود، را که تولید بسیاری از فیلم‌ها را دچار مشکل کرد، به فراموشی بسپارد.

برلیناله در این دوره نیز به موضوعات سیاسی از جمله جنگ در غزه، سرکوب فرهنگی در ایران، و اوج‌گیری جناح راست افراطی در آلمان، می‌پردازد و احتمال دارد که چنین سوژه‌هایی فضای جشنواره برلین را که نخستین رویداد مهم سینمایی سال در اروپا است، تحت تأثیر قرار دهد.

اسکات راکسبورو، رئیس دفتر اروپایی «هالیوود ریپورتر»، به خبرگزاری فرانسه می‌گوید: «جشنواره برلین در گذشته، سیاست در جهان را در کانون توجه قرار داد، برای مثال سال گذشته به جنگ در اوکراین پرداخت».

او در ادامه افزود که جنگ در غزه یکی از موضوعاتی است که احتمالا در این دوره در کانون توجه قرار می‌گیرد و می‌تواند فضای جشنواره را به شدت دوقطبی کند. به گفته اسکات راکسبورو، تعداد اندکی از سینماگران در اعتراض به حمایت دولت آلمان از اسرائیل، اکران آثار خود در برلیناله را لغو کردند.

مریم مقدم و بهتاش صناعی‌ها، دو سینماگر ایرانی

ممنوع‌الخروج شدن بهتاش صناعی‌ها و مریم مقدم، دو سینماگر جوان ایرانی، توسط جمهوری اسلامی و احتمال عدم حضور آنها در جشنواره، موضوع بحث‌انگیز دیگری است که از ادامه سرکوب فرهنگی در ایران حکایت دارد.

فیلم «کیک مورد علاقه من» ساخته بهتاش صناعی‌ها و مریم مقدم، یکی از آثاری است که در بخش رقابتی اصلی جشنواره اکران خواهد شد. این فیلم که محور اصلی آن سختگیری‌ها و محدودیت‌های اعمال شده توسط جمهوری اسلامی بر زنان ایرانی است، خشم مقامات حکومت را برانگیخته است.

برلیناله اخیرا با انتشار بیانیه‌ای، خواستار رفع محدودیت‌های جمهوری اسلامی علیه بهتاش صناعی‌ها و مریم مقدم شد. این زوج هنری با اتهاماتی چون «تبلیغ علیه نظام و اقدام علیه امنیت ملی» ممنوع‌الخروج شدند.

در این بیانیه با اشاره به اینکه «برلیناله» جشنواره‌ای است که همواره متعهد به آزادی بیان، عقیده، و هنر، برای همه مردم در سراسر جهان است، گفته می‌شود که جشنواره از ممکن نبودن سفر این دو سینماگر ایرانی به آلمان برای نمایش فیلم و ارتباط با مخاطبان آن در برلین «شوکه و ناامید» است.

سمیه حق‌نگهدار، مستندساز و از اعضای کانون فیلمسازان مستقل ایران، با ابراز تأسف از مشکلات پیش‌آمده برای این زوج و همکار سینمایی به صدای آمریکا می گوید: «جمهوری اسلامی سال‌ها است که با فشار بر هنرمندان، به خصوص سینماگران، سعی در کنترل و سانسور آنها و آثارشان داشته است؛ کنترل و سانسوری که در بسیاری از موارد منجر به ممنوع‌الکاری سینماگران به صورت رسمی یا غیر رسمی شده و در برخی موارد سینماگران را مجبور به ترک کشورشان کرده است.»

خانم حق‌نگهدار می‌گوید: «به طور مشخص، بعد از جنبش زن، زندگی، آزادی، جمهوری اسلامی در اقدامی واضح و به شکل گسترده دست به تهدید، دستگیری، و سرکوب سینماگرانی که آنها را همراه با خواسته‌های نظام نمی‌دانست، زد. کنترل شدیدتر بر آثار تولید شده است، و ممنوع الخروجی تعداد بسیاری از سینماگران، در ادامه این کنترل و سرکوب صورت می‌گیرد.»

ماریت ریسن بیک و کارلو چاتریان مدیران جشنواره

دعوت جشنواره از پنج نماینده حزب راست افراطی آلترناتیو برای شرکت در مراسم افتتاحیه، یکی از موضوعات داغ این دوره محسوب می‌شود. برلیناله پس از اعتراضات گسترده، به ویژه از سوی سینماگران محبور به لغو دعوت از این نمایندگان شد.

مدیران جشنواره دلیل لغو دعوت خود را اظهارات «یهودی‌ستیزانه»، «اسلام‌هراسانه، و «نفرت‌انگیز»، این نمایندگان اعلام کردند.

جشنواره این دوره مجموعه جذابی از آثار فانتزی، تخیلی، علمی، و موج نوی سینمای آفریقا را ارائه می‌دهد.

کیلین مورفی، کریستین استوارت، ادم سندلر، ‌و گارسیا برنال، از جمله بازیگران سرشناسی هستند که با آثار جدید خود در برلیناله حاضر خواهند شد.

لوپیتا نیونگو

لوپیتا نیونگو، بازیگر کنیایی-مکزیکی، رئیس هیئت داوران بخش رقابتی اصلی جشنواره است؛ او نخستین رئیس هیئت داوران سیاه‌پوست جشنواره محسوب می‌شود.

خرس طلایی افتخاری جشنواره برلین به پاس یک عمر دستاورد هنری به مارتین اسکورسیزی اهدا خواهد شد که که در ماه‌های اخیر با فیلم جدید خود با عنوان «قاتلان ماه کامل» خوش درخشیده است.

در تنظیم این مطلب از گزارش خبرگزاری فرانسه و سایت جشنواره فیلم‌ برلین استفاده شده است.