تربیت توحیدی باید مبنای همه فعالیت‌های مسجدی شود

به گزارش خبرگزاری مهر، دور جدید سلسله نشست‌های هیأت اندیشه‌ورز ستاد هماهنگی کانون‌های مساجد کشور با حضور اندیشمندانی از ایران و عراق، از سه‌شنبه، ۲۴ بهمن ماه در نجف اشرف آغاز به کار کرد.

عرفان را دست‌نیافتنی جلوه ندهیم

حجت الاسلام کمال‌الدین خداداده، رئیس ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری کشور در نخستین روز از برگزاری این نشست‌ها با بیان اینکه مخاطبان اصلی ما در هیأت اندیشه‌ورز، مربیان و ائمه جماعت هستند نه نوجوانان، اظهار کرد: در این راستا مقصود از تربیت برای آنها تشریح و نهایتاً مقرر شد که مبنای تربیت توحیدی را دنبال کنیم این روش با تربیت اخلاقی منافاتی ندارد و باید اخلاق هم کنار این مباحث گفته شود.

وی تصریح کرد: باید اخلاق هم کنار مباحث تربیتی گفته شود، لذا مربیان ما در حال آشنایی با این ادبیات هستند و ذائقه‌شان با این ادبیات در حال به‌روزرسانی است اما کارهای دیگر تعطیل نمی‌شود چراکه آموزش، تفریح و اردو، فعالیت‌های رسانه‌ای و … لازمه کار تربیتی هستند و دنبال می‌شوند. اگر مبانی درست تربیت را به مربیان آموزش دهیم آنگاه شکل اردو و تفریح بچه‌های مسجد هم تغییر می‌کنند.

حجت الاسلام خداداده ابراز کرد: برای مثال اگر ۱۰ هزار مربی مسجدی با این ادبیات آشنا شوند هر کدام بر جمعی کثیری از بچه‌های مسجد اثر می‌گذارند. هیأت اندیشه‌ورز ستاد کانون‌های مساجد دنبال آن نیست که ائمه جماعات و مربیان عرفان عملی یاد بگیرند بلکه تلاش ما بر آن است که تربیت توحیدی مبنای همه فعالیت‌های مسجدی شود!

وی تأکید کرد: ورود به عرصه عرفان ظرافت‌های خاص خود را دارد اما این نباید مانع از ورود و استفاده از آن شود؛ اگر عرفان حقیقی و ناب را عرضه نکنیم و آن را دست نیافتنی جلوه دهیم، جوان و نوجوان ما عرفان را از دیگر مواضع و دکّان ها طلب و تهیه می‌کند.

حجت الاسلام خداداده در اضافه کرد: امروز سطح تعقل و بینش و بصیرت بچه‌های مسجد ارتقا یافته آنها سوالات دم‌دستی مطرح نمی‌کنند، سوالات عمیق آنها به پاسخ‌های عمیق و اصولی نیاز دارد.

وی تصریح کرد: امسال نزدیک به ۳۵۰ هزار دانش آموز در مساجد معتکف بودند، این به این معنا است که در سال‌های آینده در کشورمان بر خلاف آنچه که دشمن تصور می‌کند، ما با نوجوانان و جوانانی که تشنه محبت الهی هستند، مواجه هستیم و اگر مسیر را درست طرح ریزی نکنیم و آنها با عرفان حقیقی آشنا نشوند، فرصت، به خطر تبدیل می‌شود. چراکه امروز دلیل گرایش برخی از نوجوانان و جوانان به عرفان‌های نوظهور آن است که ما به نیازهای آنها پاسخ نداده ایم و آنها جواب سوالاتشان را در جای دیگر دریافت می‌کنند.

حجت الاسلام خداداده در پایان خاطرنشان کرد: امروز ما می‌توانیم معجزه مسجد در تربیت توحیدی را به وضوح مشاهده کنیم و بخشی از صحنه‌ها و گزارش‌های از اعتکاف‌های دانش آموزی بشارت‌های عجیب بوده است.

ذائقه بچه‌های مسجد را در برنامه‌ها لحاظ کنیم

در ادامه حجت الاسلام علی نهاوندی، عضو هیأت اندیشه‌ورز ستاد هماهنگی کانون‌های مساجد کشور در روز نخست این نشست‌ها با بیان اینکه طرح برخی سوالاتی درباره این هیأت دور از ذهن نیست، اظهار کرد: پرسش‌هایی همچون اینکه چرا شما تربیت توحیدی و توحیدمحور را اصل قرار دادید؟ یا چرا تربیت‌های رایج دنیای را برای بچه‌ها به کار نمی‌برید، و چرا تربیت اخلاقی و اخلاق محور مدنظر کانون‌های مساجد نباشد؟

مدیر گروه فلسفه هنر مجمع عالی حکمت ادامه داد: همچنین است پرسش از اینکه تربیت اخلاقی مطلوب است یا تربیت آخرت محور و یا اینکه چرا ما تدریجی کار نمی‌کنیم و تربیت را به سمت عرفان و توحیدمحوری برده‌ایم؟

وی تصریح کرد: واقعیت آن است که دنیای امروز، تبلیغ در فضاهای مختلف به ویژه برای جوانان و نوجوان را تجربه کرده، امروزی زمانه و عصری متفاوت است و مطالبه نسبت به فضای عرفانی (منظور عرفان صحیح) جدی است! به گونه‌ای که هر بحث و موضوعی به سمت عرفان برده می‌شود به دل‌ها می‌نشیند و جاذبه ایجاد می‌کند.

نهاوندی با بیان اینکه باید سیر تربیت در فضای کانون‌های مساجد را ذومراتب و تشکیکی بدانیم، گفت: به نحوی که در ابتدا غلبه با دیگر جنبه‌های تربیت باشد و نَمی از توحید عرفانی در آنها دیده شود و به تدریج این فضا جدی تر و پررنگ‌تر شود. شاید در موارد نادر غلبه صرف عرفانی جواب دهد اما اگر از ابتدا بر نوجوان برای تربیت توحیدی فشار بیاوریم، ممکن آسیب‌هایی داشته باشد لذا خوب است ابتدا انواع دیگر تربیت بیشتر محل توجه باشد و به تدریج به سمت عرفان برویم.

عضو هیأت اندیشه‌ورز ستاد هماهنگی کانون‌های مساجد کشور تأکید کرد: از جاذبه‌های مهم کانون‌های مساجد پرداخت به امور وهمی و خیال در لابلای فعالیت‌های فرهنگی هنری است اینچنین نوجوان و جوان جذب می‌شود و در لایه‌های بعد مسائل عقلی و حتی مافوق عقلی را هم می‌پذیرند. اگر مخاطب اصلی کانون‌های مساجد نوجوانان و جوانان اند باید مطابق با ذائقه آنها برنامه داشته باشیم.

وی در پایان خاطرنشان کرد: می‌توان در دل مهارت‌هایی که به بچه‌های مسجدی آموزش داده می‌شود، آموزه‌ها را هم جای دارد، به ویژه آنکه عطش نسل جوان بسیار است که عرفان می‌تواند به رفع این عطش کمک کند تجربه این را ثابت کرده مواجهه آنها با پاسخ‌های کلامی و سکوت و عدم اقناع اما با پاسخ‌های عرفانی رضایت و جذب دل‌ها است!

مبارزه با ظلم عرفان عملی است

حجت الاسلام و المسلمین «شیخ محمدسعید نعمانی» از شاگردان شهید صدر نیز در روز نخست این سلسله نشست‌های هیئأت اندیشه ورز ستاد هماهنگی کانون‌های مساجد با ابراز خرسندی از حضور استادان و علمای اسلام در این نشست‌ها، گفت: دو نکته مهم در تعامل با مسجد وجود دارد که برای بیان آنها به ذکر دو مثال می‌پردازم. مثال اول به آغاز عصر اسلام برمی گردد که مبارزه با شرک از مسجد آغاز شد.

نعمانی افزود: جنگ با شرک معضل واقعی در مدینه بود و بدون شک اسلام به اساسی‌ترین مشکلات پرداخت. جزیره العرب مجموعه بزرگی از مشکلات غیرقابل شمارش بود. اما پیامبر (ص) در رأس امور، مبارزه با شرک را قرار دادند که با توحید یعنی عرفان عملی، آغاز شد.

وی ادامه داد: مثال دیگر مربوط به عصر جدید یعنی زندگی امام خمینی (ره) در شهر نجف اشرف عراق است. ایشان در مسجد جامع شیخ انصاری (ره) کتاب ولایت فقیه را تدریس کردند؛ امام خمینی (ره) فیلسوف، فقیه، مجاهد و سیاستمدار بودند و مبارزه با ظلم و ظالم را سرلوحه کار داشتند.

نعمانی با بیان اینکه عبادت صرف ارزشی ندارد، تأکید کرد: ایشان نقطه مرکزی همه فعالیت‌های خود در عرصه‌های مختلف را مبارزه با ظالمان تعیین کردند و در ایران با شاه و در عراق با صدام مبارزه داشتند. مبارزه با ظالمان همان عرفان عملی است.

نعمانی افزود: در نجف افراد هم‌سن و سال امام خمینی (ره) و بزرگ‌تر از ایشان بسیار بودند. بلکه شاید بیشتر از امام خمینی (ره) عبادت می‌کردند، اما تأثیرگذاری امام خمینی (ره) را نداشتند.

این عالم عراقی گفت: افقی که امام خمینی (ره) ترسیم کردند، توحید متقارن با تولی و تبری است. نکته اساسی این است که انسان تولی و تبری (دوستی با خدا و دوستان وی و دشمنی با دشمنان خدا) داشته باشد.

وی ادامه داد: ما امروز به ویژه در جمهوری اسلامی ایران و عراق به این مسئله نیاز داریم، زیرا در بالاترین جنگ فکری قرار داریم نه جنگ نظامی. ما امروز براساس اعتقاد و سخنان معصومان به ارتباط امت با فقها نیاز داریم.

همچنین، در ادامه این نشست، حجت الاسلام «محمدرضا حیدری»، دبیر هیأت اندیشه‌ورز ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور نیز با اشاره به فعالیت کانون‌های فرهنگی هنری مساجد از اوایل دهه ۷۰ شمسی، گفت: کانون‌های مساجد با موضوع فرهنگ و هنر و با هدف تربیت نیروی کارآمد و متعهد در بستر مساجد تأسیس شدند و به برکت جمهوری اسلامی یکی از دستاوردهای فعالیت آنها ایجاد بیش از ۲۶ هزار کانون فرهنگی هنری در جوار مساجد است و امروز شاهدیم که کانون‌های مساجد در عرصه هنر، فرهنگ و تربیت فعالیت می‌کنند.

وی با اشاره به اهداف تشکیل هیأت اندیشه‌ورز در ستاد کانون‌های مساجد، گفت: هیأت اندیشه‌ورز با این هدف که مبانی دینی را در حوزه فرهنگ و هنر در رشته‌ها و رسته‌ها، اتخاذ مبنا و کاربردی و آن را در بستر مسجد جریان ساز کند، فعال شده است و نتیجه این تلاش‌ها تهیه کتاب نظام تربیت توحیدی شد.

وی تأکید کرد: قریب شش هزار کانون تربیت محور در کشور فعالیت می‌کنند که اساساً فعالیت آنها حول محور تربیت است و این کتاب دقیق و به شدت کاربردی و متناسب با جوان معاصر است که می‌تواند برای آنها کاربردی باشد، فصل دوم کتاب هم در حوزه تربیت و هنر است و ابتدای این فصل نیز پیرامون فرمایشات مقام معظم رهبری پیرامون مسجد در دیدار با ائمه جماعات مساجد استان تهران مباحثی مطرح شده است.

سیدهادی سیدوکیلی نیز در این نشست درباره روند تحقیق و نگارش کتاب «نظام تربیت توحیدی» و صحبت با کارشناسان و متخصصان عرصه تعلیم و تربیت در این باره توضیحاتی را ارائه کرد.