آیا قانون «مرخصی پریود» ضروری است؟ موافقان و مخالفان چه می‌گویند؟

تلاش سوسیالیست‌ها در فرانسه برای تصويب قانون مرخصی به زنان در صورت دچار شدن به پریود شدید و درناک ناکام ماند. دلیلی که قانون‌گذاران برای مخالفت با تصویب این قانون آوردند، نگرانی از «تبعات ناخواسته» در پی درخواست برای «مرخصی پریود» بود.

«مرخصی پریود» از جمله خواسته‌های فعالان حقوق زنان است که برای برابری در محیط کار تلاش می‌کنند اما کشورهای کمی تا کنون چنین حقی را در قانون برای زنان لحاظ کرده‌اند.

اسپانیا تنها کشور اروپایی است که این قانون را در سال ۲۰۲۱ تصویب کرد و برخی کشورهای شرق آسیا در لحاظ کردن حق زنان برای مرخصی پریود پیشرو هستند، با این حال شرایط اجرای این قانون در هر کشور متفاوت است و شرایط مردسالارانه، تبعیض‌آمیز و سودمحور حاکم بر شرکت‌ها باعث می‌شود که بسیاری زنان از این حق قانونی خود صرفنظر کنند.

چرا مرخصی پریود؟

بعد از بحث‌های طولانی، سنای فرانسه پنج‌شنبه ۱۵ فوریه/۲۷ بهمن متنی را که به زنان شاغل اجازه می‌داد در صورت دچار شدن به پریود دردناک درخواست مرخصی کنند، با ۲۰۶ رای در برابر ۱۱۷ رای رد کرد. 

روز بهداشت قاعدگی: تبدیل قاعدگی به یک واقعیت عادی زندگی تا سال ۲۰۳۰

سناتورهای سوسیالیست فرانسه مرخصی استعلاجی را در موارد درد پریود شامل اندومتریوز پیشنهاد دادند: اگر فرد شاغل نامه‌ای از پزشک با یک سال اعتبار ارائه دهد، این مرخصی می‌تواند تا دو روز در ماه بدون نیاز به اعلام قبلی اعطا شود.

در حال حاضر چند شرکت خصوصی در فرانسه چنین سیستمی را به اجرا گذاشته‌اند بدون آنکه دولت یا قوانين عمومی کار آنها را ملزم کرده باشد.

در جهان فقط چند کشور شامل ژاپن، اندونزی، کره‌جنوبی، تایوان، زامبيا و برخی ایالت‌ها در چین مرخصی پریود را قانونی کرده‌اند.

با وجود این، همزمان با تلاش این کشورها برای حرکت به سمت برابری جنسیتی بیشتر در محیط کاری، مرخصی پریود نیز به بحث دامن زده است. آیا این سیاست‌ها بیشتر به این انگاره‌ها دامن می‌زنند که زنان ضعیفند و موجوداتی هورمون‌زده که تحت کنترل رحم‌هایشان هستند؟ یا برابری بیشتر را با سازگاری با مطالبه‌های زیست‌شناختی کارگران زن ــ همچون مرخصی پریود ــ تشویق می‌کنند؟

این موضوع به بحثی پیچیده دامن زده که ریشه‌های تاریخی اجتماعی گوناگون، و حامیان و مخالفانی در هر دو اردوگاه لیبرال و محافظه‌کار اجتماعی دارد.

Ad placeholder

مشكلات زنان در دسترسی به حق «مرخصی پریود»

شرایط قانون «مرخصی پریود» و اجرای آن در هر کشوری متفاوت است و در هر مورد با چالش‌هایی مواجه است و مخالفانی دارد که لزوما مخالف حقوق زنان نیستند.

در ژاپن که قانون مرخصی پریود از سال ۱۹۴۷ وجود دارد، یک نظرسنجی نشان داده است که جز ۰,۹ درصد از کارمندان زن، بسیاری دیگر – احتمالا به خاطر شرایط مردسالار و رقابتی در محیط کار- از آن چشم‌پوشی می‌کنند.

در کره جنوبی زنان حق دارند برای یک روز مرخصی پریود «بدون حقوق» در ماه درخواست دهند. عدم پرداخت بابت این مرخصی استعلاجی موجب می‌شود که برخی زنان از گرفتن آن خودداری کنند.

در تایوان، همه شاغلان به طور کلی ۳۰ روز مرخصی استعلاجی برای همه کارمندان لحاظ شده است اما متقاضیان مرخصی فقط نصف دستمزد روزانه را دریافت می‌کنند. در این کشور زنان هم می‌توانند تا یک روز در ماه مرخصی پریود بگیرند اما این مرخصی بدون حقوق است و تنها سه روز مرخصی پریود در سال شامل پرداخت «نصف دستمزد» می‌شود.

در بیشتر موارد وجود این قوانين لزوما به معنای شرایط بهتر کاری برای زنان نیست، چرا که فضای مردانه حاکم بر محیط کار، ترس از اخراج یا عدم تمدید قرارداد و در مورد اندونزی نگرانی از «بازرسی بدنی» از سوی شرکت‌ها موجب می‌شود که افراد از گرفتن مرخصی پریود صرف نظر کنند.

در فرانسه هم وزیر بهداشت این کشور گفته بود که حاضر است درباره «شکستن تابوها» صحبت کند اما با عمومی‌سازی این طرح مخالفت کرده بود چون به گفته او در مواردی «خطر تبعیض در استخدام» وجود دارد. 

تصویب قانون مرخصی پریود معمولا با مخالفت گروه‌های راستگرای هوادار کوچک‌سازی دولت و کاهش بودجه عمومی همراه است.

از ۲۰۲۳ به ۲۰۲۴: صف‌آراییِ راست‌گرایان علیه زنان

برخی سناتورهای جمهوری‌خواه هم دلیل مخالفت را «تبعات ناخواسته» اعلام کردند. به گفته آنها «حمله به حوزه خصوصا افراد» از جمله این تبعات است. آنها همچنین یکی از دلایل مخالفت را هزینه‌های چنین طرحی برای «بودجه عمومی تامین اجتماعی» عنوان کردند.

با این حال موافقان طرح می‌گویند که این نوع عمومی‌سازی بحث پریود اهمیت دارد چرا که باعث می‌شود تابوی پریود دردناک کنار گذاشته شود و «برابر واقعی بین زنان و مردان» در محیط کار ایجاد شود. توجه به این نکته نیز ضروری است که برخی از گروه‌هایی که این درخواست را داده‌اند گروه‌هایی با گرایش سیاسی راست‌ هستند که از جمله دیگر دغدغه‌هایشان بعضا افزایش «قدرت خانواده» و افزایش باروری زنان است.

سیاست‌های «مرخصی پریود» در آسیای شرقی بیشتر مبتنی بر این ایده شبه‌علمی بنا شده است که اگر زنان موقع پریود به اندازه کافی استراحت نکنند بعدها در تولید مثل با مشکل مواجه خواهند شد. برخی بر این باورند که قانون «مرخصی پریود» در این کشورها زنان را وسیله تولید مثل می‌بیند و ارزشی برای کار آنها قائل نیست. 

حتی در مواردی که سیاست‌های «مرخصی پریود» با شرایط و اهداف قابل قبول تنظيم شده است، بسیاری زنان به خاطر شرایط مردسالارانه حاکم بر جامعه و محیط کار از اینکه مسئله پریود را با کارفرما در میان بگذارند احساس شرم می‌کنند. آنها بعضا نگران هستند که تقاضای مرخصی برای پریود آنها را «ضعیف» و «ناکارآمد» جلوه دهد.

Ad placeholder

ضرورت قوانين همه‌جانبه برای حمایت از زنان

اسپانیا حدود دو سال پیش قانون جدیدی برای سلامت جنسی و سقط جنین تصويب کرد که طی آن حق دسترسی به مرخصی عادت ماهیانه به زنان اعطا شد. 

یکی از مهم‌ترین مشخصه‌های اقدام روبه‌ جلوی فعالان حقوق زنان و وزارت برابری اسپانیا، تاکید بر اهمیت در نظر گرفتن تجربه زیستی زنان و دختران نوجوان این کشور و شأن انسانی آن‌ها، در بازنگری قوانین است. شأنی که در «وضع عادی» موجود از آن چشم‌پوشی شده است. 

در طرحی که پارلمان اسپانیا تصویب کرد جنبه‌های مختلف حقوق زنان در محیط کار و اجتماعی در نظر گرفته شده بود که از به اصطلاح «تبعات ناخواسته» نیز جلوگیری شود، از آن جمله در قانون جديد همزمان بر لزوم رفتار انسانی و برابر با زنان (و دیگر جنسیت‌هایی که تجربه بدنی «زنانه» دارند) تاکید شده بود.