«مخالف‌کشی در روسیه»؛ آیا ناوالنی را پوتین سر به نیست کرد؟

 برخی از نزدیکان ناوالنی نیز معتقدند او «به قتل» رسیده است. طبق پیام رسمی ارسالی به مادر الکسی، مرگ او در ۱۶ فوریه در ساعت ۲:۱۷ بعد از ظهر به وقت محلی رخ داده است.

«اگر کشته شوید، اگر این اتفاق بیفتد، چه پیامی از خود برای مردم روسیه به جا می‌گذارید؟» این اولین سوالی است که دانیل روهر، کارگردان کانادایی در مستند خود تحت عنوان «ناوالنی» از منتقد سرسخت ولادیمیر پوتین می‌پرسد. این مستند در سال ۲۰۲۲ برنده جایزه بهترین فیلم مستند از آکادمی اسکار شد.

جوابی که الکسی ناوالنی در پاسخ به این پرسش می‌دهد، اکنون با انتشار خبر مرگ این فعال سیاسی ۴۷ ساله در تبعیدگاهی در قطب، رنگ و بوی جدیدی به خود گرفته است.

این فعال روس و مبارز ضد فساد که از همان زمان به قدرتمندترین رقیب سیاسی ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه تبدیل شده بود، در پاسخ می‌گوید: «اگر آنها تصمیم به کشتن من بگیرند، به این معنی است که ما خیلی قوی شده‌ایم. پس باید از این قدرت خود استفاده کنیم و تسلیم نشویم، یادمان باشد که ما یک قدرت تنومند هستیم که توسط این افراد شرور سرکوب می‌شویم.» 

به اینستاگرام یورونیوز فارسی بپیوندید

به گزارش رویترز، مسئولان زندانی که الکسی ناوالنی در آن به سر می‌برد، روز شنبه به مادرش اطلاع دادند که الکسی ناوالنی، رهبر اپوزیسیون روسیه بر اثر «سندرم مرگ ناگهانی» درگذشت.

 سازمان زندان‌های روسیه اعلام کرد که ناوالنی پس از یک پیاده‌روی، به طور ناگهانی احساس ناخوشی کرده و سپس جان باخته است. همین کافی بود که گمانه‌زنی‌های فوری و گسترده‌ای از سوی مقامات رسمی کشورها از جمله از سوی جو بایدن، رئیس‌جمهوری ایالات متحده و ولادیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور یاوکراین مبنی بر دست داشتن پوتین انتشار یابد.

مخصوصا اینکه «سندرم مرگ ناگهانی» یک اصطلاح کلی برای انواع مختلف ایست قلبی است.

با این حال لولا داسیلوا، رئیس‌جمهوری برزیل روز یکشنبه گفت که قبل از طرح هرگونه اتهامی باید تحقیقات کاملی در مورد مرگ الکسی ناوالنی انجام شود. لولا گفت: «یک شهروند در زندان فوت کرده است، نمی‌دانم بیمار بود یا مشکلی داشت. تهمت زدن به معنای بی‌اهمیت جلوه دادن است. امیدوارم که پزشکی قانونی توضیح دهد که چرا این فرد مرده است، همین.»

محل جسد ناوالنی هنوز نامشخص است. به گفته نزدیکان او، سردخانه‌ نزدیک زندان محل درگذشت او، جسد ناوالنی را تحویل نگرفته است. به گفته کیرا یارمیش، سخنگوی آقای ناوالنی، بعداً مقامات روسیه به آنها گفته‌اند که تا تکمیل تحقیقات جسد او تحویل داده نخواهد شد.

هر چند که خانم یارمیش روز شنبه خبر داد که به آنها گفته شده که در اولین تحقیقات در مورد مرگ آقای ناوالنی هیچ عمل مجرمانه‌ای یافت نشده است و آن‌ها  نیز این نتیجه‌گیری را «دروغ» خواندند.

در چشم بسیاری از شهروندان روسیه، الکسی ناوالنی به عنوان بهترین و آخرین امید آن‌ها برای تغییر پس از سال‌ها تحمل فساد و ظلم و ستم دولتی فزاینده بود.

چرا باید پوتین چنین کاری را کرده باشد؟

با وجود خطرات آشکاری که ناوالنی در روسیه با آن روبرو بود، اما خبر مرگ او جهان را در شوک فرو برد. لئونید ولکوف، یکی از متحدان ارشد ناوالنی روز شنبه در تلگرام نوشت: «این یک مرگ نبود، قتل بود.»

روزنامه گاردین در در مقاله روز شنبه خود به این موضوع پرداخت که پوتین احتمالا انگیزه‌های کافی برای سر به نیست کردن الکسی ناوالنی را در این برهه زمانی داشته است. بر این اساس، حرکت احتمالی پوتین ممکن است به «انتخابات ریاست جمهوری» ماه آینده در روسیه مرتبط باشد. چه بسا حذف تمام مخالفان سرشناس سیاسی برای پوتین به این معنی است که او از پیروزی خود مطمئن‌تر می‌شود.

این امکان نیز وجود دارد که پوتین فکر کند که در رویارویی خود با غرب به ویژه بر سر جنگ در اوکراین، آن طور که انتظار داشته پیش نرفته است، ولیکن ناکامی کشورهای اروپایی در دستیابی به اهداف خود برای تولید مهمات کافی و ساخت گلوله‌های توپخانه در کنار ضعف سیاسی آمریکا در ارائه بسته کمک نظامی جدید به اوکراین از جمله عوامل دیگری است که ممکن است با هم ترکیب شده باشند تا پوتین را متقاعد کنند که این لحظه مناسبی برای خلاص شدن از شر ناوالنی است. 

ناوالنی منتقد سرسخت چیزی بود که آن را «جنگ احمقانه» پوتین «دیوانه» علیه اوکراین توصیف می‌کرد.

آیا یک قتل از پیش برنامه‌ریزی شده بود؟

سرگئی بیزیوکین، یک فعال فراری و از نیروهای اپوزیسیون روس گفت، حتی اگر الکسی ناوالنی را در آن روز مستقیما نکشته باشند، شکنجه‌های چندین سال نیز راه دیگری برای کشتن او بوده است.

گنادی گودکوف، افسر سابق اطلاعاتی و از مخالفان کرملین نیز گفت که «البته که این یک قتل است. او سال‌ها تحت شکنجه کشنده بوده است.»

گروه حقوق بشری OVD Info که دستگیری‌ها و آزار و شکنجه منتقدان کرملین را زیر نظر دارد، گفت: «ناوالنی در نتیجه یک قتل از پیش برنامه‌ریزی شده، یک قتل از روی قاعده و اسلوب است و مقصر آن دولت روسیه است.»

در این بیانیه روز جمعه این گروه آمده است: «نیازی به مسموم کردن یا کشتن او به روش خشونت‌آمیز دیگری نیست. فقط لازم بود منتظر ماند.»

ناوالنی قبلا  مسموم شده بود

ناوالنی پیش‌تر هم مورد سوء قصد قرار گرفته بود. پزشکان روسی در ژوئیه ۲۰۱۹ اعلام کردند که الکسی ناوالنی با «واکنش حاد آلرژیک» و ورم در بیمارستان بستری شد، اما هرگز علت آن معلوم نشد. ناوالنی و پزشک شخصی او گفتند که او هیچگونه آلرژی نداشته و این «واکنش فزیکی» ناشی از یک سم نامشخص بود.

یک سال بعد، او در تابستان سال ۲۰۲۰ در یک پرواز داخلی از مبداء سیبری احساس ناخوشی کرد و سپس به کما رفت.

• از مسمومیت تا پرتاب از پنجره؛ مخالفان پوتین چگونه یکی پس از دیگری از صحنه روزگار حذف شدند؟
• منتقدان سرشناس پوتین که سر به نیست شدند

نزدیکان الکسی ناوالنی که مشکوک به مسمومیت او بودند دو روز بعد وی را برای درمان به آلمان منتقل کردند.

مقام‌های آلمان مدتی بعد تائید کردند که الکسی ناوالنی به یک عامل عصبی مسموم شده بود. الکسی ناوالنی از این حادثه جان به در برد و کرملین را مسئول تلاش برای قتل خود معرفی کرد. اما او پنج ماه پس از مسمومیتش به روسیه بازگشت و در فرودگاه بازداشت شد و تا لحظه مرگ در زندان به سر برد.