ژانر تیرانداز در بازیهای ویدیویی

تا اینجا درباره دو نمونه از سبک ها و ژانرهای مهم بازی های ویدیویی (ژانر نقش آفرینی یا RPG ، و ژانر وحشت یا ترسناک) به تفصیل صحبت کردیم.

امروز در این مقاله به بررسی ژانر و سبک بازی «شوتر (تیراندازی)(Shooter)» می پردازیم. «ژانر شوتر» را می توان از مهم ترین و تاثیر گذارترین ژانرها در صنعت گیم دانست.

بسیاری از اولین بازی های ویدیویی در سبک شوتر به بازار عرضه شدند و با تزریق آدرنالاین به خون گیمرها از طریق ایجاد یک «فضای چالش برانگیز» و «گیم پلی هیجان انگیز» راه خود را به دل و خانه گیمرها بازکرد.

اگر از گیمرهای قدیمی هستید، باید با این ژانر خاطرات زیادی داشته باشید. چگونه می توان فضای تاریک و خفه بازی «لرزش1(کوییک1)(Quake 1)» یا بازی «خانه مردگان(House of Dead)» که در هر گوشه و کنارش خطر حمله زامبی ها وجود داشت را فراموش کرد؟ یا در بازی «سام ماجراجو(Serious Sam)» چگونه می شود آن حس اعجاب انگیز موقع بدست گرفتن مینیگان و آبکش کردن بیگانگان را توصیف کرد؟ خلاصه کودکی همه ما گیمرهای قدیمی با ژانر شوتر گذشت؛ از مبارزه با گله بیگانگان سبزرنگ در بازی «تیرانداز بیگانه (الاین شوتر) (Alien Shooter)» گرفته تا نبردهای افسانه ای در جنگ جهانی دوم در بازی هایی مانند «ولفنشتاین(Wolfenstein)» و «مدال افتخار(Medal of Honor)» و «ندای وظیفه (کال آو دیوتی)(Call of Duty)». به علاوه «ژانر شوتر» یکی از مهم ترین و اصلی ترین «مسابقات آنلاین(Online game tournament)» را بین گیمرها تشکیل می دهد و بر مسابقات یا همان ورزش الکترونیکی نیز تاثیر بسزایی گذاشته است. در ادامه به معرفی دقیق بازی های سبک شوتر، معرفی بازی های شوتر خوب و بد و همچنین انواع بازی های شوتر می پردازیم.

معرفی و شناخت صحیح بازی های شوتر

اغلب مشاهده می شود که برخی گیمرها شناخت اندکی از این نوع ژانر بازی و یا تصور غلطی از این سبک بازی در ذهن خود دارند. همچنین برخی از شرکت های بازی سازی نیز دچار چنین اشتباهی می شوند. بنابراین در ابتدا به معرفی و ارایه شناخت صحیحی از این نوع سبک بازی می پردازیم و مثال هایی از بازی های شوتر خوب و ضعیف نیز می آوریم.

بازی که شما را در یک «محیط»، با «دشمنان» و «سلاح گرم» تنها می گذارد و شما بایستی با «تفنگ» تمامی آن ها را از پا در بیاورید، بازی از نوع شوتر (تیراندازی) گفته می شود. به عبارتی دیگر، به بازی که اصلی ترین کاری که در آن انجام می دهید، «کشتن دشمنان با تفنگ» باشد، «بازی شوتر» می گوییم. طبق تعریف، اگر در یک بازی به جای سلاح گرم از سلاح سرد برای کشتن دشمنان استفاده بشود دیگر آن بازی از نوع شوتر نخواهد بود بلکه به این سبک بازی، سبک«هک ان اسلش(Hack ‘n slash)» گفته می شود. در ژانر «هک ان اسلش» به جای کشتن دشمنان با تفنگ، از «شمشیر» استفاده می کنیم. نکته دیگر که به آن باید توجه کنیم این است که هر بازی که در آن از تفنگ استفاده شود نیز، بازی شوتر محسوب نمی شود، مثلا در بازی «فارکرای(Far cry)» همه چیز به کشتن دشمنان با تفنگ خلاصه نمی شود بلکه بخشی دیگر رانندگی و کشف مناطق جدید است که «محوریت» و ژانر بازی را «اکشن ادونچر (جنگی ماجراجویی)(Action Adventure)» می کند و یا مثلا در بازی «فال اوت(Fall out)» که «محور» اصلی بازی، تمرکز روی ساخت یک کاراکتر (شخصیت) و «داستان» آن صرف می شود و شلیک و تیراندازی با تفنگ، تنها بخشی از انتخاب های شما هنگام نبرد است که محوریت و ژانر بازی را «آر پی جی(نقش آفرینی)(RPG)» می کند. در واقع ژانر شوتر، در برخی موارد نه به عنوان ژانر و هسته(محور) تشکیل دهنده بازی، بلکه به عنوان «مکانیزم کمکی و فرعی» به بازی ها اضافه می شود مثل بازی «جی تی ایGTA» و بازی«رد دد ردمشن(Red Dead Redemption)». بنابراین، «ژانر شوتر» ژانریست که «محوریت» و خلاصه بازی «کشتن اهداف با سلاح گرم» است مانند بازی های «دووم(رستاخیز)(Doom)» و یا «مکس پین(Max Payne)» و یا «کال آو دیوتی(ندای وظیفه)(Call of Duty)». به عنوان مثال، در بازی «کال آو دیوتی» شما به عنوان سرباز وارد میدان نبرد می شوید و تنها کاری که در این بازی انجام می دهید جنگیدن است و یا در بازی «دووم(Doom)» که در آن، شما در مکانی جهنمی با شیاطینی به دام افتاده اید و تنها کاری که باید انجام دهید «کشتن شیاطین با شاتگان» معروف خود و دیگر سلاح های بازی است و یا در بازی «مکس پین» که در کوچه و خیابان در پی گرفتن انتقام خانواده تان با مجرمان درگیر می شوید و با انواع کلت و مسلسل آنان را به قتل می رسانید.

برای شناخت بهتر و عمیق تر «ژانر شوتر» لازم است علاوه بر توجه به «محوریت بازی»، به «عناصر سه گانه تشکیل دهنده یک بازی» یعنی «گیم پلی»، «گرافیک» و «داستان» نیز توجه داشته باشیم. اگر گیم را به بدن تشبیه کنیم، محوریت و هسته، قلب و مغز آن می باشد و عناصر سه گانه گفته شده (گیم پلی، گرافیک و داستان) استخوان بندی آن محسوب می شوند. هر ژانر نسبت به هدف خود، علاوه بر محوریت، ساختار و اسکلت بندی خود را نیز دارد و از هر کدام به اندازه ای استفاده می کند.

«ژانر شوتر» یک ژانر «گیم پلی محور» و «گرافیکی» است یعنی بیشتر ساختار اسکلتی ژانر شوتر را «گیم پلی» و «گرافیک» تشکیل می دهند و «داستان» آنچنان در «ژانر شوتر» نقشی ندارد. درست است که بازی ها نسبت به دو دهه قبل، بیشتر به داستان بازی های خود اهمیت می دهند، اما همچنان «ژانر شوتر» از لحاظ داستانی از عمق کمتری برخوردار است، درست همانند فیلم های اکشن نظیر رمبو، ترمیناتور و غارت گر. شما در این فیلم ها به دنبال منطق یا درس زندگی نیستید صرفا برای هیجان و سرگرمی به سراغ این فیلم ها می روید و «ژانر شوتر» نیز همین است، اگرچه استثناهایی وجود دارد مانند «سه گانه کال آو دیوتی مدرن وارفر اصلی(Call of Duty Modern warfare)»، «مکس پین(Max Payne)» و یا «آلن ویک(Alan ake)». اما اکثر بازی های شوتر، از «داستان سطحی» برخوردارند.

«گیم پلی» بازی اشاره به سیستم کنترل و اجرایی بازی مثل سیستم مبارزه و تعامل بازی، انیمیشن ها و نکات فنی دارد. «گیم پلی» باید به شکل اغراق آمیزی هیجان انگیز و چالش برانگیز باشد که بتواند مهارت گیمر را به خوبی به نمایش بگذارد. همانند گیم پلی بازی «مکس پین (با قابلیت صحنه آهسته)» و «کال آو دیوتی (با قابلیت تکل رفتن)». «گیم پلی» باید نه آنقدر ساده و اغراق آمیز باشد که چالش را از بین ببرد و نباید آنقدر سخت و واقع گرا باشد که هیجان را مختل کند.

«گرافیک» بازی اشاره به سیستم نمایش بازی مثل آرت استایل، کیفیت بافت و دوربین دارد. گرافیک بازی، باید به گونه ای باشد که آینه و انعکاس چالش و هیجان «گیم پلی» باشد، همانند گرافیک بازی «مکس پین» با آن آب و هوا و محیط دارک و تاریکش و موسیقی مرموزی که دارد و گرافیک بازی «کال آو دیوتی» با آن محیط جنگ زده و جهمنی که بوی آتش و خاکستر می دهد، به همراه موسیقی هیجان انگیزش. همچنین گرافیک تاثیر بسزایی در عملکرد گیم پلی نیز دارد مانند دوربین در بازی های شوتر اول شخص و سوم شخص که تاثیرش را بر گیم پلی در بخش بعدی(انواع بازی های شوتر) توضیح خواهیم داد.

و بالاخره «داستان» بازی که اشاره به سناریوی بازی مثل شخصیت ها، اهداف، مراحل و هر چیزی که به داستان بازی مربوط می باشد، دارد. داستان بازی همین که فقط روایت گر نبرد باشد و یا این که دلیلی به شما برای جنگیدن بدهد و یا دلیل اتفاقات پیش آمده را توجیه کند و داستان را پیش ببرد کافیست. مانند داستان بازی «کال آو دیوتی: دبلیو دبلیو(Call of Duty WW)» که داستان فقط روایت یک نبرد تاریخی از جنگ جهانی دوم است و در آن خبری از شخصیت پردازی و گره داستانی خاصی نیست. شما در نقش یک سرباز گمنام فقط پیگیر دستورات فرمانده خود و پبیش برنده روایت جنگ هستید. در کل بازی شوتر خوب، به بازی گفته می شود که بتواند بالانس (توازن) بین «گیم پلی» و «گرافیک» را به خوبی حفظ کند و با خلق مکانیزم های خلاقانه به این توازن و جذاب کردن بازی کمک کند.

در تاریخ گیم نمی توان تعداد زیادی شوتر بد و ضعیف نام برد. شاید بازی «هیلو4 (Halo 4)» و «بتل فرانت 2(Battle Front2)» را بتوان به عنوان بازی های «شوتر بد» معرفی کرد. در این بازی ها، سلاح ها به خوبی بالانس نشده و «گیم پلی» آن ها چنان چالش برانگیز نیستند و یا حتی بازی «آلن ویک» نیز از این موضوع رنج می برد بازی «آلن ویک» گرچه بازی زیبا با روایت و داستانی جذاب است اما نتوانسته همانند همتای خود یعنی بازی «مکس پین» که هر دو توسط یک شرکت ساخته شدند، «گیم پلی» جذابی را ارائه دهد، هر چند که داستان و گرافیک یا همان فضاسازی خوب است اما یکی از اصلی ترین عناصر ژانر شوتر یعنی «گیم پلی» در آن نادیده گرفته شده است. «گیم پلی» در بازی «آلن ویک» بشدت کند و فاقد هیجان و چالش است به شکلی که در محیط با یک سیستم نشانه گیری ناکارآمد و فشل، تکاپو و چالش را از بازی سلب کرده است و تنوع دشمن در این بازی وجود ندارد و برای از بین بردن دشمنان، فقط کافیست به یک چراغ قوه هفت تیر خود اتکا کنید. بازی «آلن ویک» گرچه بازی بدی نیست اما بدون شک یک شوتر ضعیف است و دلیل آن نادیده گرفتن عناصر اصلی «ژانر شوتر» یعنی «گیم پلی» و «گرافیک» و پرداختن به حواشی آن یعنی «داستان» بازی است. در واقع «آلن ویک» یک بازی زیبا با داستانی پیچیده و جالب است اما بیشتر از این که شبیه یک بازی باشد به یک سریال تلوزیونی شبیه است و همین باعث بوجود آمدن یک شوتر ضعیف شده است. این نکته را هم به خاطر داشته باشید که ما فقط راجع به بازی شوتر ضعیف صحبت می کنیم نه بازی ضعیف. به طور مثال بازی «کال آو دیوتی مدرن وارفر3 ریبوت» به خاطر بخش داستانی بسیار کوتاه و ضعیفش نسبت به بازی های قبلی خود، بازی بدی محسوب می شود اما سیستم شوتر اول شخص در این بازی نسبت به بازی قبلی تفاوتی نداشته و قابل قبول است.

دسته بندی انواع بازیهای شوتر

بازی های ژانر شوتر بطورکلی دو نوع هستند: بازی های «شوتر اول شخص(First person shooter)» و بازی های «شوتر سوم شخص(Third person shooter)».

الف-شوتر اول شخص

بازی های «اول شخص شوتر» که بیشترین بخش بازی های شوتر را تشکیل می دهند؛ جزء اولین دسته بازیهای ژانر شوتر به شمار می رود. در بازی های شوتر اول شخص، زاویه دوربین به گونه ای است که تنها دست و پای گیمر قابل دیدن است؛ گویی خود شما به عنوان گیمر، در جریان نبرد قرار گرفته اید و همانند دنیای واقعی فقط قادر به دیدن تن و جسم خود می باشید نه چهره خود. نام اول شخص نیز برگرفته از همین موضوع می باشد. علاوه بر این موضوع (زاویه متفاوت دوربین ها در بازی)، از لحاظ «گیم پلی» نیز بین شوتر اول شخص و سوم شخص تفاوت های بالقوه ای وجود دارد. در بازی های شوتر اول شخص، «گیم پلی به صورت خیلی سریع و سرعتی» دنبال می شود؛ به گونه ای که گیمر در یک فضای باز یا بسته «بدون سنگرگیری» در محیط حرکت می کند و با دشمنان درگیر شده و آنان را از بین می برد. در این نوع بازیهای شوتر، مهارت و سرعت عمل بسیار اهمیت دارد و پیروزی از آن کسی خواهد بود که دقت و سرعت بیشتری دارد. همچنین اول شخص شوتر مادر و خالق بسیاری از مسابقات آنلاین شوتر است و جنبه رقابتی تری نسب به همتای سوم شخص خود دارد.

از بهترین های بازی های شوتر اول شخص می توان به: «نیمه عمر(Half-Life)»، «هیلو(Halo)»، «ندای وظیفه (کال آو دیوتی) (Call of Duty)»، «میدان نبرد (بتل فیلد)(BattleField)»، «بتل فرانت(BattleFront)»، «رستاخیز(دووم)(Doom)» و «بحران (کرایسیس)(Crisis)» اشاره کرد.

ب- شوتر سوم شخص

بازی های «شوتر سوم شخص» همان طور که از نامش پیداست از «درون» به کاراکتر شما اشاره می کنند؛ گویی که شما به عنوان فیلم بردار دنبال ستاره فیلم خود هستید. بر خلاف اول شخص که تنها دست و پای شما پیدا بود این بار ظاهر شما تمام و کمال هویداست و چهره خود را مشاهده خواهید کرد. «گیم پلی» هم برخلاف اول شخص «کندتر» است و جنبه «تاکتیکی تری» به خود می گیرد؛ به این گونه که شما دیگر نمی توانید در محیط حرکت کنید و با دقت و سرعت خود دشمنان را به گلوله ببندید. در سوم شخص، «سنگرگیری» ویژگی جدایی ناپذیر و مهم این نوع بازیی هست؛ به این گونه که در مواجهه با دشمنان اولین کاری که شما و دشمنانتان خواهید کرد، سنگرگیری در مکانی مناسب است. از آنجا که دشمنان تان سنگرگرفته اند، هدفگیری بر روی آن ها کار ساده ای نخواهد بود. به همین دلیل، شما می بایست از تجهیزاتی همچون نارنجک برای از بین بردن یا بیرون کشیدن دشمنان تان از سنگر، استفاده کنید. نوع زاویه دوربین باعث شده انیمیشن های بدن، خیلی بهتر نمایان می شود. به طور مثال، در بازی «چرخ دنده های جنگ(Gears of War)» که یکی از بهترین سوم شخص های شوتر تاریخ است، شما می توانید با نزدیک شدن به دشمن از اره برقی تفنگ تان، برای تکه تکه کردن بیگانگان استفاده کنید. انیمیشن هایی بنام «فینیشر(Finisher)» در اول شخص تقریبا وجود ندارد. درکل، یادگیری مکانیزم های سوم شخص نسبت به اول شخص بسیار ساده تر است؛ به همین دلیل در بسیاری از بازی ها برای مکانیزم کمکی از سوم شخص استفاده می شود مانند بازی های «جی تی ای(GTA)»، «مافیا(Mafia)»، «مهاجم مقبره (تامب ریدر)(Tomb Raider)»، «رد دد(Red Dead)» و «متال گیر سالید(Metal Gear Solid)»و . . .

از بهترین بازی های سوم شخص ها می توان به بازی های «مکس پین(Max Payne)»، چرخ دنده های جنگ(Gears of War)»، «فورت نایت(Fortnite)»، «کوبنده یا طوفان(Vanquish)» و «تک تیرانداز نخبه (اسنایپر) الیت(Sniper elite)» اشاره کرد.

بازی های شوتر در کنسول ها

نکته دیگری که در خصوص بازی های شوتر باید بدانیم این است نحوه اجرای بازی های شوتر چه اول شخص و چه سوم شخص در کنسول ها (پلی استیشن، ایکس باکس، نینتندو سویچ) و کامپیوتر (PC) باهم متفاوت است. در کامپیوتر، از «موس» و «کیبورد» ولی در کنسول ها از «کنترلر» استفاده می شود. درست است که انجام بازی های ورزشی و فایتینگ (مبارزه ای) با کنترلر بسیار راحت می باشد؛ اما به هیچ عنوان برای انجام بازی های شوتر به خاطر استفاده از غلتک های کنترلر، مناسب نمی باشد، بخصوص برای شوتر اول شخص که سرعت بالا و دقت در هدف بسیار اهمیت دارد.

بهترین شوتر برای کنسول ها، شوتر سوم شخص است، به شکلی که در تمام بازی های کنسولی که دارای مکانیزم های شوتر هستند از سوم شخص استفاده می شود مانند: «آنچارتد(Uncharted)»، «لست آو آس(Last of Us)» و «زیرخط افق(Horizon Zero Dawn)». چرا که بخاطر کنترلر، هدف گیری و تیراندازی سریع مانند اول شخص تقریبا غیرممکن است و به همین دلیل از سوم شخص استفاده می شود که از مهارت و سطح کمتری برخوردار است. البته، راهکارهایی مانند «هوش مصنوعی هدف گیری (ایم بات) (Aim Bot)» طراحی شده است.

«ایم بات» سیستمی است که وقتی نشانه خود را به نزدیکی هدف می برید به صورت خودکار، بازی برایتان نشانه گیری می کند؛ زیرا کنسول پلیرها، باکمترین تلاش به راحتی هدف می گیرند و شلیک می کنند ولی پی سی پلیرها فاقد این ویژگی هستند. به همین دلیل، در مسابقات حرفه ای، از کامپیوتر (پی سی) استفاده می شود که بازی های شوتر، بخصوص اول شخص در آن به خوبی پیاده سازی شده و بازیکنان می توانند بدون استفاده از هوش مصنوعی و فقط با تکیه بر مهارت خود رقبایشان را به چالش بکشند. پی.سی، بخاطر داشتن کیبورد و موس برای بازی های شوتر بهترین انتخاب محسوب می شود، برخلاف کنترلر که غلتک ها از سرعت و حساسیت ضعیفی نسبت به موس برخوردار می باشند، موس از سرعت و حساسیت و کنترل بسیار بهتری نسبت به کنترلرها برخوردار است.

این نکته را در نظر بگیرید که این مورد راجع به ژانر شوتر صدق می کند و کنسول نسبت به ژانرهای دیگر، تقریبا عملکرد خوبی دارد. به هر حال، کامپیوتر (پی سی) بهترین سیستم برای تجربه ژانر شوتر است.

جمع بندی

بازی های شوتر یکی از عمده ترین دلایلی است که باعث شده صنعت گیم به این گستردگی و بزرگی شود. انجام دادن بازی های شوتر، ورزشی برای بالا بردن سرعت عمل و دقت شما خواهد بود. یادتان باشد اگر ژانر شوتر را بخاطر رقابت و مسابقات آنلاین انجام می دهید پس از هربار شکست ناامید یا خشمگین نشوید باید جنبه شکست را داشته باشید و بر روی نقاط ضعف خود تمرکز کرده و آنان را رفع نمایید. با آرزوی روزهای بهتر، از وقتی که گذاشتید سپاسگزارم.

نویسنده: نوید محمدی

Satrapgame80@gmail.com