واشنگتن‌پست: ایران با دو هدف متفاوت خواستار خویشتنداری گروه‌های مسلح در عراق و لبنان شده است

واشنگتن‌پست در مقاله روز یکشنبه خود نوشت که «جنگ وحشیانه اسرائیل علیه حماس در غزه» به درگیری بین ایالات متحده و نیروهای نیابتی ایران در چندین جبهه دامن زده است و در نبود چشم‌اندازی برای آتش‌بس، ایران با آزمون سختی برای نشان دادن توانایی‌هایش در اعمال نفوذ بر این شبه‌نظامیان مواجه است.

وقتی که نیروهای آمریکایی در ماه جاری میلادی حملاتی را علیه گروه‌های مورد حمایت ایران در یمن، سوریه و عراق آغاز کردند، تهران علنا هشدار داد که ارتش این کشور آماده پاسخگویی به هر تهدیدی است. اما به گفته مقامات آگاه لبنانی و عراقی، رهبران ارشد ایران به طور خصوصی خواستار رعایت احتیاط هستند.

این مقامات آگاه لبنانی و عراقی به شرط ناشناس ماندن با واشنگتن پست مصاحبه کردند تا بتوانند در مورد این گفتگوهای حساس صحبت کنند.

مقامات ایالات متحده معتقدند که این پیام ایران بی‌تأثیر نبوده است؛ چرا که تا روز شنبه، شبه‌نظامیان مورد حمایت ایران در عراق و سوریه بیش از ۱۳ روز به نیروهای آمریکایی حمله نکرده بودند، موضوعی که از زمان آغاز جنگ غزه در ماه اکتبر، در نوع خود یک آرامش غیرمعمول است.

کدام مسیر در جهت منافع تهران و واشنگتن است؟

این گروه‌های شبه‌نظامی حتی پس از آن که یک مقام ارشد گروه کتائب حزب الله در حمله پهپادی آمریکا در بغداد کشته شد، هنوز واکنشی از خود نشان نداده‌اند.

یکی از مقامات آمریکایی که خواست نامش فاش نشود، گفت: «شاید ایران متوجه شده که با اجازه دادن به نیروهای نیابتی خود برای حمله به نیروهای آمریکایی و ائتلاف، منافع آنها تامین نمی‌شود.»

دولت بایدن نیز تاکنون رویکرد محتاطانه‌ای را در قبال ایران اتخاذ کرده است. واشنگتن در دوم فوریه با انجام ده‌ها حمله به تلافی حمله پهپادی به پایگاه برج ۲۲ در اردن که منجر به کشته شدن سه نظامی آمریکایی شد، صرفا نیروهای نیابتی ایران را در عراق و سوریه هدف قرار داد اما به داخل خاک ایران حمله نکرد.

در همین حال، دیپلمات‌های آمریکایی بر اسرائیل و حماس فشار می‌آورند تا بر سر آتش‌بس در غزه به توافق برسند. چه بسا در طول وقفه بشردوستانه توافقی در ماه نوامبر نیز حملات گروه‌های مورد حمایت ایران در سراسر منطقه کاهش یافت.

فرستاده‌های ایران در منطقه

ایران برای تاکید بر دستورالعمل جدید خود، رهبران نظامی و دیپلمات‌های خود را به سراسر منطقه اعزام کرد تا با مقامات محلی و این گروه‌های شبه‌نظامی دیدار کنند.

به گزارش واشنگتن‌پست، یک مقام عراقی که روابط نزدیکی با نیروهای تحت حمایت ایران دارد گفته است که «ایران تمام تلاش خود را می‌کند تا از گسترش جنگ و تشدید تنش تا نقطه بی‌بازگشت جلوگیری کند.»

با این حال، ایران در اعمال نفوذ بر این گروه‌ها نیز محدودیت‌هایی دارد بطوریکه برخی از آن‌ها وعده «حملات دردناک و گسترده» داده‌اند.

واشنگتن‌پست در ادامه توضیح می‌دهد که این گروه‌ها توسط ایران تامین مالی می‌شوند و آموزش می‌بینند، اما به طور مستقل و خارج از دستگاه امنیتی رسمی تهران فعالیت می‌کنند. این ترتیبات به آنها اجازه داده است تا اهداف سیاست ایران را پیش ببرند و در عین حال تهران را از مسئولیت مستقیم - و تلافی احتمالی - برای اقدامات خود مصون می‌دارند.

حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران در سفر اخیر خود به لبنان از این گروه ها تقدیر کرد و قول داد که حمایت‌های خود را ادامه دهد. او به خبرنگاران در بیروت گفت که اسرائیل به دنبال «غرق کردن ایالات متحده در باتلاق جنگ در خاورمیانه است.»

اما در گفتگو‌های خصوصی، فرستادگان ایرانی لحن سنجیده‌تری اتخاذ کرده‌اند. آن‌ها فداکاری‌های حزب‌الله را ستوده‌اند، اما هشدار داده‌اند که جنگ با اسرائیل دستاورد‌های ارزشمند در منطقه را به خطر می‌اندازد.

اهداف متفاوت در عراق و لبنان

مقامات ایرانی در ماه جاری میلادی با اعضای حزب‌الله لبنان دیدار کردند. یکی از اعضای حزب الله پیام تهران را اینگونه خلاصه کرد: «ما تمایلی نداریم که به بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، دلیلی برای آغاز جنگ گسترده‌تر علیه لبنان یا هر جای دیگری بدهیم.»

بر این اساس، مقامات ایرانی خطاب به رهبران حزب‌الله گفته‌اند که محور مقاومت در حال پیروزی است. چرا که جنگ در غزه تمرکز جهان را به درگیری اسرائیلی و فلسطینی معطوف کرده و برنامه‌های عربستان سعودی و دیگر کشورهای حاشیه خلیج فارس برای عادی‌سازی روابط با اسرائیل را پیچیده کرده است. اما این مقامات هشدار دادند که اگر اسرائیل جبهه دیگری در لبنان بگشاید، ممکن است این دستاورد‌ها از بین برود.

اما هدف ایران از خویشتن داری در عراق متفاوت از لبنان ارزیابی می‌شود. واشنگتن پست به نقل از یک مقام مطلع عراقی نوشت که مقامات ایرانی گفته‌اند که از سرگیری درگیری‌ها در عراق، خطر برهم خوردن مذاکرات خروج نیروهای نظامی آمریکا ازعراق را به همراه دارد. ایران مدت هاست که به دنبال بیرون راندن نیرو‌های آمریکایی از منطقه بوده است. تهران خروج آمریکا از عراق را یک پیروزی بزرگ می‌داند.

• حملات شبه‌نظامیان عراق علیه آمریکا به درخواست فرمانده سپاه قدس ایران فروکش کرده است

کنت مک‌کنزی، ژنرال بازنشسته تفنگداران دریایی که به عنوان رئیس فرماندهی مرکزی ایالات متحده (سنتکتم) از سال ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۲ بر عملیات ایالات متحده در سراسر خاورمیانه نظارت داشت، گفت: «مطمئنا، من هم از این واقعیت که حملات متوقف شده، استقبال می‌کنم. اما تجربه‌های گرانسنگ به ما آموخته که ایجاد بازدارندگی در خاورمیانه باید مرتبا مورد بازبینی و تجدید نظر قرار گیرد. حافظه سازمان‌ها در خاورمیانه برای مواردی از این دست کوتاه است.»

آقای مک‌کنزی این موضوع را که اگر ایالات متحده زودتر و با قدرت بیشتری به گروه‌های مسلح همسو با ایران پاسخ می‌داد، ممکن بود جلوی برخی از حملات آن‌ها را بگیرد را زیر سوال برد و گفت که درست است که تهران به گروه‌های نیابتی خود دستور داده که شدت حملات را بکاهند «اما این به این معنی نیست که آن‌ها همه گروه‌ها را تحت کنترل دارند و همیشه یک خودسر وجود دارد.»