شور و انرژی به فیلم کوتاه بازگشت/جاه‌طلبی، خلاقیت و چند مورد دیگر

به‌گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط‌عمومی انجمن سینمای جوانان ایران، در جلسه افتتاحیه فصل نهم پاتوق که توسط انجمن سینمای جوانان ایران برگزار شد، فیلم‌های کوتاه داستانی «بعد از نیمه‌شب» به کارگردانی محمد باقری، «رعنا» به کارگردانی امیر مهندسیان، «با همراهی سارا» به کارگردانی ایمان فراهانی و «نَجان» به کارگردانی محمدمهدی باقری، روی پرده رفت.

در این رویداد امیر قادری، نویسنده و منتقد سینما، به‌عنوان کارشناس جلسه و محمد محمدی به‌عنوان مجری کارشناس نشست، پس از اکران آثار با کارگردان‌های فیلم‌های کوتاه به نمایش درآمده به گفت‌وگو نشستند و آثار را مورد تحلیل و بررسی قرار دادند.

در ابتدای این نشست محمد محمدی مجری کارشناس برنامه ضمن خوشامدگویی به مخاطبان حاضر گفت: پاتوق‌های فیلم کوتاه یکی از باسابقه‌ترین نشست‌های فیلم کوتاه است و برخی افراد خاطرشان اهست که این جلسات در اوایل دهه ۸۰ برگزار می‌شد و برای کسانی که به فیلم کوتاه علاقه داشتند و هیچ دسترسی برای تماشای فیلم کوتاه نبود ارزش بالایی داشت. پاتوق فیلم کوتاه انجمن سینمای جوانان ایران پاتوقی با اصالت و قدیمی است که بسیاری از فیلم‌سازان در همین پاتوق‌ها در جایگاه مخاطب یا فیلم‌ساز حاضر شده‌اند.

در ادامه، محمدی برای روشن کردن چراغ فصل نهم پاتوق فیلم کوتاه، از سیاوش چراغی‌پور دعوت کرد تا دقایقی را برای حاضران صحبت کند.

چراغی‌پور ضمن ابراز خوشحالی از حضور در میان فیلم‌سازان جوان گفت: دوندگی من به دلیل این است که بگویم من هم مثل شما جوان هستم، عاشق سینمای جوان و فیلم‌سازان جوان و فیلم کوتاه هستم و هر وقت هستم احساس شور و نشاط و هیجان دارم.

وی تصریح کرد: اعتراف می‌کنم بهترین نقش‌ها و بازی‌ها و بهترین حضورهای سینمایی‌ام در فیلم کوتاه بوده است، البته بعد از تئاتر؛ همیشه در کنارتان یاد می‌گیرم و این به من شور و نشاط می‌دهد. نگاهم به فیلم نگاهی عجیب است که از سر دیوانگی‌های من می‌آید. به نظرم فیلم کوتاه به همان اندازه فیلم بلند دارای اهمیت ساخت است، چراکه جهان خودش را تصویر می‌کند. فیلم کوتاه از منظر من فیلم کوچک نیست، اتفاقاً فشردگی و ریتمی که در فیلم کوتاه می‌بینم همواره برایم از یک فیلم بلند ارزشمندتر بوده است. ارزشی که برای فیلم کوتاه قایل هستم خیلی بالاتر است و به نظرم جهان زیباتر و رویاهای بزرگی را می‌توانیم در فیلم کوتاه ببینیم.

چراغی‌پور افزود: همیشه با عشق به استقبال فیلم کوتاه رفته‌ام و سعی کرده‌ام فیلم‌هایی را انتخاب کنم که به من چیزی بیفزاید و در عرصه تخصص خودم کمکم کند. امیدوارم همواره فیلم‌های شما فیلم‌سازان جوان را روی این پرده نقره‌ای ببینیم و در جشنواره‌های داخلی و خارجی خوش بدرخشید.

در ادامه این نشست امیر قادری، منتقد و کارشناس سینما گفت: پاتوق فیلم کوتاه در میان جلسه‌های نقد و بررسی که می‌روم جزو جلسات محبوب من است؛ وقتی اینجا فیلم و فیلم‌سازان جوان را می بینیم و با هم صحبت می‌کنیم خیلی خوشایند است و امیدوارم این پاتوق با قدرت ادامه پیدا کند. بین همه جلسات نقد و بررسی بدون تعارف همیشه اولویتم پاتوق فیلم کوتاه است. البته این نکته را باید بگویم که جریان فیلم کوتاه به تازگی به این جذابیت و خلاقیت رسیده است، یک زمانی این‌گونه نبود و فیلم‌هایی را در عرصه فیلم کوتاه شاهد بودیم که بیشتر جشنواره‌ای بودند. اولین باری است که من فیلم‌هایی را می‌بینم که این فیلم‌سازان جوان می‌سازند تا وارد سینما شوند و خود سینما را دوست دارند؛ چون من در دهه ۸۰ از طریق جشنواره فیلم کوتاه تهران این جریان را دنبال کرده‌ام و شور و حال و استاندارد اکنون در گذشته نبود.

«بعد از نیمه شب»؛ ایده مرکزی جذاب اما بدون جاه‌طلبی لازم

در ادامه نشست، با حضور محمد باقری کارگردان فیلم کوتاه «بعد از نیمه شب»، این فیلم مورد نقد و بررسی قرار گرفت. باقری در رابطه با این فیلم توضیح داد: «بعد از نیمه شب» اولین فیلم داستانی من است، ماجرای فیلم که به قصاص مربوط است برای من مساله شد چون در جامعه طوری با آن برخورد می‌شد که گویی حق به خانواده ولی دم داده نمی‌شود و به همین دلیل به فکر ساخت این اثر افتادیم. گروهی که این فیلم را کار کردیم گروهی همدل بودیم. به نظرم در سینما گروه خیلی مهم است. سال ۱۴۰۰ این فیلم را ساختیم و نزدیک به ۷۰ میلیون تومان هزینه تولید کار شد.

امیر قادری در مورد فیلم «بعد از نیمه شب» گفت: فکر می‌کنم نقطه اصلی برای ساخت اولین فیلم دغدغه است، نکته‌ای را قبلاً هم اینجا گفته‌ام که ما اکنون به یک استانداری در تولید فیلم کوتاه رسیده‌ایم، قبلاً ما چند فیلم خوب داشتیم و یک تعداد فیلم ضعیف، اما الان اغلب فیلم‌های کوتاهی که می‌بینیم استانداردهای لازم را دارند و فیلم «بعد از نیمه شب» از همین دست فیلم‌ها است.

وی تصریح کرد: اکنون کار فیلم‌سازان سخت‌تر شده، چراکه افراد زیادی هستند که دارند فیلم قابل قبول می‌سازند، چیزی که در دهه ۸۰ نبود. این فیلم هم ساختار فنی قابل قبول و ایده مرکزی جذابی داشت، ولی پیشنهادی که می‌کنم اینجاست، وقتی چنین ایده مرکزی چالش‌برانگیزی دارید، جالب است که بگویم برعکس دغدغه شما برای ساخت این فیلم من بیشتر شعار نه به قصاص را برداشت کردم و به آن معنایی که شما گفتید فیلم با اولیای دم همدلی نداشت.

کارگردان فیلم کوتاه «بعد از نیمه شب» در پاسخ به امیر قادری توضیحی ارایه کرد و گفت: قربانی اصلی اتفاق فیلم مینو است؛ مادری که فرزندش را به ناحق از دست داده است و حالا در چنین مرحله سختی قرار گرفته و باید قصاصی که حقش هست را انجام دهد؛ از طرفی هم به صورت وجدانی نمی‌تواند قصاص کند. پلان آخر که برای خود من خیلی جذاب است، یعنی آدمی هست که کاملاً یک قربانی را نشان می‌دهد که از یک طرف پسرش را از دست داده است و از طرف دیگر یک زن و یک بچه را می بیند که هیچ گناهی هم ندارند، مساله من، مساله درک شدن است.

قادری در ادامه نشست گفت: شما یک ایده خوب و عوامل حرفه‌ای دارید و می‌دانید که می‌خواهید فیلم را به خوبی بسازید، از اینجا به بعد قدرت شما در اجرا است که تفاوت را ایجاد می کند، مثلاً یک طنز، یک تغییر لحن و یک بازی خاص برای یک سکانس تفاوت‌ها را ایجاد می‌کند؛ باز هم می‌گویم ایده مرکزی جذاب است اما اجرا جاه‌طلبی لازم را ندارد، اما به‌عنوان اولین فیلم کمی دست به عصاتر حرکت کرده‌اید.

وی افزود: اکنون ساخت یک فیلم کوتاه، بسته‌ای پیشنهادی است برای اینکه بگویید می‌خواهید یک فیلم بلند یا سریال بسازید، اما این باعث شده رویاپردازی و جاه‌طلبی فیلم‌سازان در فیلم کوتاه کم شود. انتظار دارم شما وقتی ایده مرکزی خودتان را اجرا می‌کنید باید خلاقانه‌تر به سراغش بروید، ضمن اینکه نور فیلم هم خیلی خوب بود.

منتقد پاتوق فیلم کوتاه در رابطه با خلاقیت در ساخت فیلم گفت: در هنر هیچ چیز قطعی و همیشگی وجود ندارد و فیلم‌ساز می‌تواند با همان با چهار عمل فیلم‌سازی در عرصه فیلم کوتاه فیلم قابل قبولی بسازد اما در شرایط عادی این‌که فیلم‌ساز همان وضعیت عادی را پیش ببرد و چیزی به اجرا اضافه نکند، خلاقیتی به کار نرفته است.

قادری تصریح کرد: حرف من این است در این روند تولیدی شبیه به هم، پیشرفتی برای فیلم‌ساز رخ نمی‌دهد و دیده نمی‌شود. شما یک راه دارید که بگویید با دیگران فرق دارید و آن هم در عرصه فیلم کوتاه است، فیلم‌ساز باید بالانسی بین خلاقیت و فیلم‌سازی نرمال برقرار کند.

دنیای واقعی بسیار پیچیده‌تر از دنیای «رعنا» است

امیر مهندسیان کارگردان فیلم کوتاه «رعنا» دومین کارگردان حاضر در این نشست بود که در رابطه با فیلمش گفت: در این فیلم چهار شخصیت داشتم که یکی از آن‌ها به سیاوش چراغی‌پور می‌خورد، کار قبلی من خیلی متفاوت بود و دوست داشتم در «رعنا» نوع کلاسیک را تجربه کنم. ایده‌ای در رابطه با سربازی و سربازخانه داشتم و در نهایت این اثر تولید شد. در سال ۱۴۰۰ نزدیک به ۲۸۰ میلیون تومان هزینه کار شد.

امیر قادری در رابطه با فیلم «رعنا» گفت: من حرف‌های امیر مهندسیان را بیشتر از فیلم‌شان دوست داشتم؛ البته به‌عنوان نکته مثبت این را بگویم که اصلاً احساس نکردم که کارگردان فیلم از تئاتر آمده است؛ یعنی حرکت دوربین، میزانسن و فضایی که ایجاد کرده بود فضای تئاتری نبود. فیلم یک کلیتی به داستان داده بود؛ سمبلیسمی که جلوی پیچیده بودن ماجرا را می‌گرفت. من برداشتی که از فیلم کردم یک ایده ضد جنگ یا ضد نظامی‌گری بود و خب باور نمی‌کنم، همان‌طور که تاکنون هم اتفاق نیفتاده در دنیایی زندگی کنیم که در آن جنگ نباشد و فکر می‌کنم دنیا را باید پیچیده تر از این دید.

وی تصریح کرد: طبعاً در فیلم کوتاه نمی‌توان به این پیچیدگی‌ها پرداخت اما سلیقه من این است که ای کاش براساس همین خط داستانی که مهندسیان گفت فیلم ساخته می‌شد، برای من فیلم کمی پرمدعا است، اما فیلم اجرای استانداردی دارد و بازی سیاوش چراغی‌پور را دوست دارم و در این فیلم هم همین‌طور، اما به نظرم بازیگری می‌توانست یک دست‌تر باشد و یک یا دو بازیگر کارگاهی از لحن کلی فیلم خارج می‌شدند.

این منتقد سینما با اشاره به این‌که هر چهار فیلم اکران شده، فیلم‌های قابل قبولی بودند، گفت: اگر فیلم‌ها ضعیف بودند برای من که منتقد هستم کار راحت‌تر بود؛ اما این چهار فیلم، آثاری هستند که برایشان زحمت زیادی کشیده شده است و علاوه بر این امتیازهای زیادی هم دارند. در این حالت وقتی می‎خواهم نکته منفی در مورد آثار بگویم برایم سخت است. فیلمی که فیلم‌ساز با ساده‌انگاری ساخته باشد مشخص است. فکر می‌کنم همه ما به یک میزان تواضع در برابر تماشاگران نیاز داریم.

«با همراهی سارا» ایده مرکزی که فاش نمی‌شود!

ایمان فراهانی کارگردان فیلم کوتاه «با همراهی سارا» در رابطه با ساخت این اثر گفت: از سال ۹۰ کار می‌کنم و این پنجمین فیلم من است، واقعیت این است که من مدت‌ها بود از خودم به‌عنوان یک مرد بدم می‌آمد و دوست داشتم فیلمی کار کنم که فقط برای زنان باشد؛ مثلاً ساده می‌گفتم چقدر مادر خوبی دارم و از این دست ایده‌ها و افکار، ایده اولم این بود که دو زن باشند که یک مرد را ناکار می‌کنند، بعد رسیدم به این فیلمی که دیدید.

امیر قادری درباره با فیلم کوتاه «با همراهی سارا» اظهار کرد: توضیح ایمان فراهانی یکی از بهترین معرفی هایی بود که شنیدم، من این فیلم را خیلی دوست داشتم، فیلم‌هایی که کارگردان یک ایده مرکزی دارد و آن ایده را افشا نمی‌کند، اما ساختار کل فیلم را براساس آن ایده مرکزی می‌سازد دوست دارم؛ متوجه شدید چه گفتم؟ مثلاً استاد این کار در تاریخ سینما، ملویل است؛ یک موقعیت تعریف می‌کند که در کل فیلم به آن موقعیت اشاره نمی‌شود. در فیلم «با همراهی سارا» از پلان اول که با صورت دختر شروع می‌شود، کارگردان دارد به آن موقعیت فکر می‌کند و از کلوز آپ اول شما می‌دانید کارگردان ایده مرکزی دارد و تا جایی که پیش می‌روید، ایده مرکزی افشا نمی‌شود. این صحبت و صراحتی که اکنون آقای فراهانی داشتند شما به‌هیچ‌عنوان در فیلم نمی‌بییند؛ این نقطه‌قوت فیلم است ولی این ایده از فیلم شکل می‌گیرد.

وی افزود: بازی‌های فیلم خیلی خوب بود. نور و موسیقی فیلم هم با آگاهی از موقعیت مرکزی به کار گرفته شده است و فیلم مشخص است که با هوش بالای فیلم‌ساز ساخته شده است. به نظرم آقای فراهانی می‌تواند فیلم بلندش را هم بسازد.

در ادامه امیر قادری در رابطه با فیلم کوتاه «نجان» نیز گفت: این فیلم به نظر من به لحاظ فنی اثر قابل قبولی بود. معمولاً در رابطه با این مدل فیلم‌ها قطعیت بیشتری می‌بینید و در این نوع نشانه‌ها و فضاهای معنوی، تماشاگر نسبت فیلم‌هایی که داستان دارند، جای کم‌تری برای کشف دارد. به نظرم این فیلم تکراری است و در بین چهار اثری که امروز اکران شد، اثری بود که کم‌تر توجه من را جلب کرد اما فیلم بدی هم نبود.

دومین جلسه پاتوق فیلم کوتاه هفته آینده به دلیل هم‌زمانی با برگزاری هفته فیلم و عکس انجمن سینمای جوانان ایران - دفتر تهران در موزه هنرهای معاصر، برگزار نمی‌شود. علاقه‌مندان به سینمای کوتاه می‌توانند از روز دوشنبه هفته آینده به مدت ۴ روز به تماشای آثار کوتاه در سالن سینمای موزه هنری‌های معاصر بنشینند.