چه کسانی با مرگ الکسی ناوالنی به مخالفان اصلی دولت روسیه تبدیل شدند؟

او شناخته‎ شده‌ترین منتقد کرملین در داخل و خارج از این کشور بود؛ او رهبر اپوزیسیون روسیه و نماد جنبش ضدفساد و سازمان‌دهنده اصلی اعتراضات ضدرژیم محسوب می‌شد و کانال‌هایش در یوتیوب میلیون‌ها مشترک داشت.

با این وجود در سه سالی که ناوالنی در حبس بود، چندین مخالف برجسته دیگر نیز علیه پوتین قد علم کردند و زندانی شدند. برخی از آنها نیز تحت فشار مجبور به ترک روسیه شدند و البته در دوران تبعید نیز به مبارزاتشان علیه دستگاه عریض و طویل حکمرانی پوتین ادامه دادند.

در ادامه با گروهی از این مبارزان آشنا می‌شویم:

تیم اصلی همکاران ناوالنی

همکاران الکسی ناوالنی در بنیاد مبارزه با فساد او که الکسی ناوالنی در سال ۲۰۱۱ میلادی برای افشای فساد سیاسی دستگاه حاکم تأسیس کرد، مهمترین گروه مخالفان رژیم روسیه را تشکیل می‌دهند که اغلب نیز در این سال‌ها مجبور بودند بدون حضور ناوالنی کار کنند.

الکسی ناوالنی حتی قبل از آنکه در ژانویه ۲۰۲۱ میلادی به زندان بیفتد، مرتباً تحت بازداشت و زندان‌های طولانی‌مدت بود. او در سال ۲۰۲۰ میلادی با یک عامل اعصاب مسموم شد و ۱۸ روز را در کما گذراند و هفته‌ها در آلمان تحت درمان بود. او در دوران حبس نیز بیش از ۳۰۰ روز را در انزوای کامل بود و امکان برقراری ارتباط با هیچ کسی را نداشت.

نزدیکترین همکاران ناوالنی در این تیم عبارتند از لئونید ولکوف (استراتژیست ارشد)، ماریا پوچیخ (ژورنالیست تحقیقی و کنشگر ضدفساد روس)، ایوان ژدانوف (مدیر بنیاد ضدفساد ناوالنی) و کیرا یارمیش (سخنگوی این بنیاد). 

آنها در حال حاضر از مهمترین رهبران جنبش ضد پوتین محسوب می‌شوند که البته با فشارها و پیگردهای بی‌امانی نیز روبرو هستند.

همه آنها در سال‌های اخیر کشور را ترک کردند و در خارج از روسیه به فعالیت‌های سیاسی‌ خود ادامه می‌دهند.

آنها تلاش‌ زیادی نیز برای آزادی ناوالنی از زندان کردند که بی‌نتیجه بود. آنها تظاهرات متعددی را سازماندهی می‌کردند و هم اکنون کمپینی را برای تضعیف وجهه پوتین در روسیه آنهم پیش از انتخابات ریاست جمهوری راه اندازی کردند.

لئونید ولکوف روز یکشنبه در شبکه ایکس نوشت: «الکسی عالی بود. او یک سیاستمدار واقعی، بسیار با استعداد و بسیار کارآمد بود. او از خودش و از همه اطرافیانش یک چیز می‌خواست؛ اینکه دست نکشید، تسلیم و ناامید نشوید. ... این چیزی است که او اکنون از ما می‌خواهد و تلاش‌های او در زندگی باید نتیجه بدهد.»

میخائیل خودورکوفسکی

میخائیل خودورکوفسکی ۶۰ ساله، سرمایه‌دار سابق صنعت نفت روسیه است که اکنون به یکی از چهره‌های مخالف دولت تبدیل شده است. 

خودورکوفسکی یک دهه را در زندان‌های روسیه گذراند آنهم با اتهاماتی که از نظر گروههای حقوق بشری عمدتا با هدف انتقام گیری از او طرح شده بودند. او در اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی حکومت پوتین را بطور جدی به چالش کشید و سرانجام در سال ۲۰۱۳ میلادی اندکی قبل از میزبانی المپیک زمستانی ۲۰۱۴ توسط روسیه آزاد شد.

عفو غافلگیرکننده او توسط پوتین آنهم در آستانه بازی‌های المپیک سوچی، عمدتا تلاشی از سوی کرملین برای بهبود وجهه روسیه در غرب تفسیر شد.

خودورکوفسکی پس از آزادی با هواپیما به آلمان رفت و بعداً در لندن اقامت گزید.

او سپس یک گروه اپوزیسیون به نام «Open Russia» تشکیل داد و در چهارچوب آن یک رسانه خبری را اداره کرد، از نامزدها در انتخابات مختلف حمایت کرد، به متهمانی که با انگیزه‌های سیاسی گرفتار پیگردهای قانونی شده بودند کمک حقوقی می‌کرد و یک پلتفرم آموزشی داشت.

اعضای اپوزیسیون «روسیه باز» در داخل و خارج از روسیه با فشار مداوم از سوی مقامات روبرو بودند. برخی از آنها در روسیه تحت پیگرد قانونی قرار گرفتند و یکی از رهبران آن، آندری پیوواروف نیز در حال حاضر در حال گذراندن دوران محکومیت چهار سالۀ خود است.

این گروه درنهایت تعطیل شد؛ اما خودورکوفسکی به انتقادات شدید خود از کرملین ادامه داد.

پس از تهاجم گسترده روسیه به اوکراین، او و دیگر منتقدان برجسته پوتین از جمله گری کاسپاروف، اسطوره شطرنج و دیمیتری گودکوف، قانونگذار سابق یک «کمیته ضد جنگ» تشکیل دادند که ائتلافی گسترده از نیروهای اپوزیسیون مخالف تهاجم است و اعضای آن به دنبال تضعیف پوتین هستند.

ولادیمیر کارا‌-مورزا

ولادیمیر کارا-مورزا ۴۲ ساله، زمانی یک روزنامه‌نگار و اکنون یک سیاستمدار برجسته مخالف دولت پوتین است. 

او طولانی‌ترین حکم محکومیت یک منتقد کرملین را در روسیه پوتین دریافت کرد که ۲۵ سال زندان آنهم به اتهام خیانت است. او در حال گذراندن دوران محکومیت خود در سیبری است و بارها در سلول انفرادی حبس شده است.

کارا‌-مورزا از همکاران بوریس نمتسوف بود؛ یکی دیگر از رهبران سرسخت مخالف پوتین که سرانجام در سال ۲۰۱۵ میلادی در نزدیکی کرملین ترور شد.

چند سال قبل از وقوع این ترور، کارا مورزا و نمتسوف تلاش گسترده‌ای را در ایالات متحده برای تصویب قانون «ماگنیتسکی» انجام داده بودند. این تلاش‌ها در پاسخ به مرگ سرگئی ماگنیتسکی، وکیل روس در زندان انجام شد که یک طرح کلاهبرداری مالیاتی را افشا کرده بود.

این قانون به واشنگتن اجازه داد تا تحریم‌هایی را علیه روس‌هایی که ناقض حقوق بشر هستند، اعمال کند.

کارا‌-مورزا در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۷ میلادی از تلاش‌هایی برای مسموم کردنش جان سالم به در برد و با وجود خطراتی که تهدیدش می‌کرد به روسیه بازگشت.

او از زمان دستگیری‌اش در آوریل ۲۰۲۲ میلادی همچنان نامه‌هایی را از پشت میله‌های زندان علیه پوتین و جنگ در اوکراین منتشر می‌کند. 

یوگنیا، همسر او نیز فعالانه برای آزادی او و دیگر منتقدان زندانی شده توسوط کرملین تلاش می‌کند.

ایلیا یاشین

ایلیا یاشین ۴۰ ساله، علیرغم فشار بی‌سابقه‌ای که مقامات برای سرکوب مخالفان اعمال کردند، از ترک روسیه خودداری کرده است و می‌گوید که خروجش از کشور از ارزشش به عنوان یک سیاستمدار می‌کاهد.

ایلیا یاشین از اعضای سازش‌ناپذیر شورای شهرداری مسکو و از متحدان سرسخت ناوالنی بود.

او سرانجام در ژوئن ۲۰۲۲ میلادی دستگیر شد و بعداً به دلیل «اشاعه اطلاعات نادرست» در مورد ارتش روسیه به ۸ سال و نیم زندان محکوم شد.

او همچنان به انتقادات شدیدش علیه کرملین ادامه می‌دهد و همکاران یاشین بطور مرتب صفحات رسانه‌های اجتماعی او را با پیام‌هایی که او از زندان می‌فرستد به‌روز می‌کنند.

کانال یوتیوب او بیش از ۱.۵ میلیون مشترک دارد. یاشین در مصاحبه‌ای در زندان با آسوشیتدپرس در سپتامبر ۲۰۲۲ میلادی از مردم عادی روسیه خواست تا به انتشار این اخبار کمک کنند.

یولیا ناوالنایا، دشمن جدید پوتین

یولیا ناوالنایا، بیوه الکسی ناوالنی که سال‌ها به دنبال دوری از توجه‌ها بود، اکنون قول داده که راه همسرش را ادامه دهد و به خط مقدم اپوزیسیون پوتین بپیوندد.

او در پیامی پس از مرگ الکسی اعلام کرد که ماموریت همسرش را برای سرنگونی رژیم ولادیمیر پوتین برعهده خواهد گرفت و افزود: «پوتین با کشتن الکسی، نیمی از من، نیمی از قلب و نیمی از روحم را کشت. اما من هنوز نیمی دیگر را دارم و این به من می‌گوید که حق ندارم تسلیم شوم. من مبارزۀ الکسی ناوالنی را ادامه خواهم داد.»

یولیا ناوالنایا که یک اقتصاددان بود، در سال ۱۹۹۸ میلادی در جریان یک سفری تفریحی به ترکیه با الکسی آشنا شد. این زوج چند سال بعد صاحب اولین فرزندشان «داشا» شدند و پس از آن ناوالنایا خانه‌داری و مادری را برگزید.

این زوج رابطه بسیار نزدیکی با یکدیگر داشتند و به گفته نزدیکان ناوالنی، همسرش کاملا دیدگاههای شوهرش را دنبال می‌کرد و آنها کاملا با یکدیگر همفکر و هم‌عقیده بودند.

او در گردهمایی‌ها همچنین در جلسات دادگاه همیشه در کنار الکسی بود و هنگامی که ناوالنی اولین حکم زندان خود را در سال ۲۰۱۳ میلادی در یک پرونده اختلاس دریافت کرد، یولیا در واکنش گفت: «این حرامزاده‌ها هرگز اشک‌های ما را نخواهند دید.»

برخلاف اصرار یولیا برای دور بودن از کانون توجه‌ها، الکسی ناوالنی بارها موضوعات مرتبط با خانواده‌اش را در رسانه‌ها منتشر می‌کرد. او مکرراً عکس‌ها و فیلم‌هایی از زندگی خانوادگی منتشر می‌کرد، به همسرش افتخار می‌کرد و تا آنجا پیش رفت که می‌گفت پس از مسموم شدنش، این یولیا بوده که او را به زندگی بازگردانده است.

در آن زمان الکسی ناوالنی در پستی اینستاگرامی نوشت: «یولیا، تو مرا نجات دادی.»

آخرین پست اینستاگرامی او قبل از مرگش نیز یک پیام ویژه روز ولنتاین مملو از ابراز عشق فراوان به یولیا بود.

زندگی عاشقانه این دو، کاملا الگویی مخالف زندگی ولادیمیر پوتین داشت که طلاق گرفته است، طبق گزارش‌ها چندین معشوقه و فرزندان نامشروع دارد و در مورد زندگی شخصی خود بسیار مخفیانه عمل می‌کند.

یولیا ناوالنایا پس از مسمومیت الکسی با عامل اعصاب نوویچوک در تابستان ۲۰۲۰ میلادی عملا از سایه بیرون آمد و در رأس خبرها قرار گرفت.

او به شکلی استوار رهبری کمپین مرخص کردن ناوالنی از بیمارستان اومسک روسیه و انتقال او به خارج از کشور برای معالجه را برعهده داشت؛ در این مدت بارها با رسانه‌ها صحبت کرد و پزشکان محلی و مردان مرموز با لباس‌های غیرنظامی را که احتمالاً از سوی کرملین برای سرپوش گذاشتن بر مسمومیت فرستاده شده بود، سرزنش کرد.

وبسایت تحلیلی «پولیتیکو» می‌نویسد که برخی از تحقیقاتی که در مورد مسمومیت ناوالنی انجام شده، حاکی از آن است که خود یولیا نیز دو ماه قبل از مریض شدن ناوالنی، دچار عوارض مسمومیتی مشابه شده بود و روزنامه نگاران تحقیقی گمان می‌کنند که آنچه روی داده بود، در واقع تلاشی نافرجام برای رسیدن به رهبر مخالفان بوده است.

انتقال ناوالنی به زندان سیبری، ناوالنایا را بیش از هر زمانی در صحنه بین‌الملل فعال کرد. او مارس گذشته در مراسم اسکار و اخیراً نیز در مونیخ، تنها چند ساعت پس از اطلاع از مرگ همسرش سخنرانی کرد.

رسانه‌های دولتی روسیه نیز احتمالاً با درک پتانسیل ناوالنایا، مدت‌هاست که تلاش برای تضعیف او را آغاز کرده‌اند و در این میان به داستان‌هایی مانند روابط عاشقانه پیشین او یا اینکه پدرش مامور «ک.گ.ب» بوده یا اینکه به دستور «سیا» عمل می‌کند، پر و بال می دهند.

لیوبوف سوبول، وکیل و همکار قدیمی ناوالنی می‌گوید: «یولیا ناوالنایا شجاعت زیادی از خود نشان داده و واضح است که هدف بعدی کمپین‌های بدنامی کرملین خواهد بود. آنها سعی خواهند کرد او را بشکنند.»

نزدیکترین متحدان ناوالنی نیز روز دوشنبه حمایت خود را از یولیا ناوالنایا اعلام کردند و ایوان ژدانوف نوشت که او «پا جای پای الکسی گذاشته است».

ودوتا، از دیگر متحدان ناوالنی نیز نوشت: «همیشه برای یولیا مهم بود که بچه‌ها بچه بمانند، خانه یک خانه بماند و خانواده یک خانواده بماند. اکنون [پس از مرگ ناوالنی] او دیگر انتخابی ندارد. آنها یکی هستند، او هرگز عقب نشینی نمی‌کند و به آرمان‌های الکسی خیانت نمی‌کند.»

ناوالنایا برخلاف همسرش الکسی در حال حاضر خارج از روسیه است که او را از دسترس کرملین دور نگه می‌دارد.

تاتیانا استانووایا، کارشناس ارشد مرکز اوراسیا کارنگی روسیه می‌گوید: «به معنایی دیگر، اکنون ناوالنی در همسرش تناسخ یافته است؛ اما برخلاف ناوالنی او در روسیه نیست. این برای رژیم روسیه خبر نسبتا بدی است.»