عیسی بهادری که بود؟

ماهرخ عباسپور: آبتین شمیلی کارگردان مستند «راز عیسی» که در شانزدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر حضور دارد، درباره موضوع این فیلم و ارتباط آن با هنرهای تجسمی گفت: «راز عیسی» داستان زندگی‌ عیسی بهادری یکی از بزرگ‌ترین هنرمندان حوزه هنرهای تجسمی‌ را روایت می‌کند که تمرکز زیادی روی نقاشی و مهم‌تر از آن حوزه فرش داشت، او یکی از سردمداران و شخصیت‌های موثر در حوزه هنرهای تجسمی بوده که چندان به آن پرداخته نشده است. او همچنین موسس هنرهای زیبای اصفهان، استاد اساتید بسیاری مثل فرشچیان، جزی‌زاده، پورصفا و... است.

این مستندساز درباره ویژگی‌های این فیلم گفت: در وهله اول به نظر می‌رسد که این فیلم پرتره‌ای از یک هنرمند قدیمی‌ست که مهجور مانده است و در همین سطح باقی می‌ماند اما «راز عیسی» یک روی جست‌وجوگری دارد و تنها پرتره صرف نیست؛ نوه عیسی بهادری که یکی از ۲ بازمانده این نسل و فرانسوی‌ست و بسیار به پدربزرگش و همچنین فرهنگ ایران علاقه‌مند است، شروع به روایت و جست‌وجوگری در مستند می‌کند.

شمیلی ادامه داد: او از نورماندی فرانسه کار خود را آغاز می‌کند، به پاریس، سپس ایران و شهرهای مختلف آن می‌آید تا به آثار پدربزرگ خود برسد. در این میان ما فقط آثار هنری را نمی‌بینیم بلکه بخش بزرگ و موثری که در این فیلم به آن پی بردیم، سرقت آثار هنری‌ بود که ظاهرا مساله رایجی در کشور ماست و نظارت چندانی روی آن نمی‌شود.

او توضیح داد: افرادی از نام عیسی بهادری سو استفاده می‌کنند، موضع‌هایی به‌وجود آورده، وسایل و آثار شخصی را به او منصوب کرده‌اند. آثار فرشی بسیاری به‌صورت دست‌نویس بوده‌اند که درحال حاضر وجود ندارند اما عده‌ای با سو استفاده و جعل نام بهادری به ارائه و ساخت موزه و نمایش این آثار پرداخته‌اند. پرداختن به اینگونه مسائل در «راز عیسی» جست‌وجوگری ما را تکمیل و فیلم را جذاب‌تر می‌کند یعنی این مسائل باعث می‌شود که بگوییم فیلم پرتره صرف نیست بلکه داستانی را روایت می‌کند و داستان سرقت آثار هنری را نشان می‌دهد به همین دلیل می‌توان گفت که مخاطب ما عام است. البته مخاطب خاص، کسانی که به فرش و هنر ایران علاقه‌مند هستند، قطعا از دیدن فیلم لذت خواهند برد.

این فیلمساز تاکید کرد: رویکرد من این بود که مستند عامه‌پسندتر باشد تا مخاطبان بیشتری را به حوزه هنرهای تجسمی علاقه‌مند کنم. خوشبختانه عوامی که فیلم را دیدند بازخورد خیلی خوبی داشتند که بسیار خوشحال‌کننده است چراکه باعث می‌شود بینندگانی که در این جست‌وجوگری همراه ما می‌شوند، چیزهای زیادی یاد بگیرند، فرش و طراحی فرش را بفهمند. بسیاری از مردم هستند که نمی‌دانند فرش و طراحی فرش چیست اما ما در طول ساخت فیلم به این نکته بسیار توجه کرده‌ایم و مخاطب پس از تماشای فیلم متوجه می‌شود که طراحی فرش چه ظرافتی دارد و یک هنرمند با دید هنری چه کارهای متنوعی را می‌تواند در این حوزه انجام دهد.

شمیلی درباره چالش‌های ساخت اثر بیان کرد: یکی از مسائل خیلی مهمی که باید به آن توجه شود، همراه نشدن موزه‌ها و کسانی‌ست که ادعای هنردوست بودن یا استقبال از پروژه‌های هنری دارند که جاهای بسیاری با ما همراهی نکردند، حتی برای اکران اولیه فیلم، ما از خیلی‌ها دعوت کردیم که متاسفانه نیامدند درحالی که این حوزه بسیار می‌تواند به آن‌ها کمک کند و معرف موزه‌ها و جاهایی باشد که عیسی بهادری در آن فعالیت کرده است‌.

این مستندساز ادامه داد: یکی از جاهایی که بهادری فعالیت داشته، کاخ مرمر است اما نامی از او در آن نمی‌شنویم یعنی جایی ثبت نشده است و ما در این فیلم اسناد و مدارکی ارائه می‌دهیم که این مساله ثابت شود. اثبات چنین مسائلی برای فعالان موزه‌ها و بنیاد مستضعفان بسیار اهمیت دارد. ازجمله جاهای دیگری که با ما در طول ساخت فیلم همکاری نکردند، کاخ نیاوران بود که کیفیت عکس اثر موجود در این موزه را با هوش مصنوعی بالا بردیم و این کار را ترجیح دادیم تا اینکه بخواهیم با آن‌ها همکاری کنیم.

او در پایان درباره اکران مستند در جشنواره هنرهای تجسمی مطرح کرد: جشنواره‌هایی که مرتبط با هنرهای تجسمی هستند، تعداد زیادی ندارند و شاید نمایانگر این باشد که اهمیت هنرهای تجسمی در کشور ما به مرور زمان از بین رفته است، در حوزه فیلم نیز من پس از ساخت «راز عیسی» متوجه شدم که شاید در عرصه سینما، مستند و به‌طور کلی اجتماع، پرداختن به هنرهای تجسمی این روزها اهمیت چندانی نداشته باشد درحالی که این حوزه بسیار موثر است، جای کار دارد و می‌تواند به‌عنوان صادرات فرهنگی ما به کشورهای دیگی شناخته شود. امیدوارم با برگزاری چنین جشنواره‌هایی بتوان آثار این حوزه را بیشتر به نمایش گذاشت.

۲۴۵۲۴۵