پژوهش علمی: تالاب انزلی ممکن است تا ۳۵ سال دیگر خشک شود

نتایج یک پژوهش علمی در وبسایت «ایی‌او‌اس» وابسته به اتحادیه ژئوفیزیک آمریکا، نشان می‌دهد که تالاب انزلی ممکن است تا سال ۱۴۳۸ خشک شود.

به گفته این پژوهشگران با گسترش تغییرات اقلیمی در جهان، تالاب‌ها در برخی از کشورها با سرعت بیشتری در حال خشک شدن هستند. در این فهرست پس از یونان، ایران با از دست دادن ۱۴ درصد از مساحت تالاب‌های خود بین سال‌های ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۸ در رتبه دوم قرار دارد.

تالاب انزلی در شمال ایران، مکانی است که ۹ رودخانه اصلی به دریای خزر می‌رسند. این تالاب، از بزرگترین تالاب‌های آب شیرین جهان محسوب می‌شود که دارای دست‌کم ۱۵۰ گونه از پرندگان ساکن و مهاجر است.

براساس آمار موجود، ۴۹ گونه ماهی، انبوهی از پستانداران، دوزیستان، و خزندگان، نیز در این تالاب زندگی می‌کنند. تالاب انزلی، نقش مهمی در اقتصاد محلی، ماهیگیری، و کشاورزی، دارد و سالانه بیش از ۱۸۰ هزار گردشگر را جذب می‌کند.

گرما و خشکی هوا، کاهش سطح آب دریای خزر، افزایش رسوبات، و تقاضای بیشتر برای آب، باعث کاهش مساحت تالاب انزلی شده است.

مساحت این تالاب بین سال‌های ۱۳۰۸ تا ۱۳۶۷ از ۲۵۸ کیلومتر مربع به ۵۲ کیلومتر مربع کاهش یافته، و حدود ۸۰ درصد از سطح آب خود را از دست داده است. دانشمندان نگران هستند که با ادامه این روند، تالاب انزلی در آینده به طور کلی ناپدید شود.

کارشناسان این پژوهش، با درنظر گرفتن شاخص‌های مختلفی از جمله تغییرات آب و هوایی، یا عوامل طبیعی و انسانی، آینده تالاب انزلی را در دهه‌های آینده ترسیم کردند. در این پژوهش پیش‌بینی می‌شود که سطح آب دریای خزر ۴ تا ۱۰ متر کاهش یابد.

این مدل‌سازی نشان می‌دهد که حتی در محافظه‌کارانه‌ترین حالت، تالاب انزلی دست‌کم تا پایان قرن حاضر به یک بستر آب فصلی تبدیل می‌شود، و حتی ممکن است تا ۲۰۶۰ میلادی (۱۴۳۸) به طور کامل خشک شود. نابودی این تالاب علاوه بر فاجعه محیط زیستی، بر اکولوژی و اقتصاد منطقه نیز تأثیر منفی خواهد داشت.

به عقیده نویسندگان این پژوهش، حفظ تالاب انزلی، نیازمند برنامه‌ریزی و اقدامات جدی در حوزه مدیریت آب و کشاورزی است تا رسوبات و آلاینده‌های کمتری ایجاد شود و این «گوهر اکولوژیکی ایران» به حیات خود ادامه دهد.

ایران به نوعی پایه‌گذار روز جهانی تالاب‌ها است. با امضای «کنوانسیون رامسر» در دوم فوریه ۱۹۷۱، دهم مهر ۱۳۵۰، در شهر رامسر و به پیشنهاد دولت وقت ایران، قدیمی‌ترین معاهده بین‌المللی، با موضوع حفاظت از طبیعت و تنوع‌زیستی تالابی و با محوریت ایران به امضا رسید.

در حال حاضر، این پیمان ۲۴۱۲ مکان به وسعت بیش از ۲۵۴ هزار هکتار در ۱۷۱ کشور را پوشش می‌دهد. این معاهده، کشورهای عضو را به تعیین و حفظ تالاب‌های با اهمیت بین‌المللی و تشویق به استفاده خردمندانه از آن‌ها ملزم می‌کند.

ایران در مجموع ۲۵ تالاب ارزشمند دارد که در سال‌های پس از انقلاب بهمن ۵۷، بیشتر آنها یا به طور کامل از بین رفته‌اند یا در معرض نابودی قرار دارند.

بختگان، پریشان، جازموریان، هامون، گاوخونی، بخش بزرگی از شادگان، ارومیه، انزلی و هورالعظیم از جمله تالاب‌ها و دریاچه‌هایی شناخته شده‌ای هستند که خشک شده‌اند.

تالاب‌ها در تولید اکسیژن، ذخیره آب، تصفیه آب، ترسیب و ذخیره کربن، تولید مواد مغذی و تثبیت خاک نقش حیاتی دارند.

در تنظیم این گزارش از مطلب وبسایت پژوهشی «ایی‌او‌اس» وابسته به اتحادیه ژئوفیزیک آمریکا و مطآلب پیشین صدای آمریکا استفاده شده است.