در نقد عبارتی به نام موسیقی مبتذل/ از موسیقی عرفانی چه می‌دانیم؟

به گزارش خبرنگار مهر، پروژه موسیقایی «کوی جانان» به آهنگسازی کامران همت پور و خوانندگی رضا کریمی روز جمعه چهارم اسفندماه در فرهنگسرای ارسباران تهران در حضور تعدادی از هنرمندان موسیقی کشورمان رونمایی شد.

ضرورت ورود مهندسی صدا به موسیقی

صابر صفار مدرس و پژوهشگر حوزه مهندسی صدا در ابتدای این مراسم ضمن ارایه توضیحاتی درباره ورود مهندسی صدا به حوزه موسیقی گفت: مهندسی صدا می تواند با موسیقی ترکیب بیشتری پیدا کند و این موضوعی است که در تمام دنیا مورد توجه قرار گرفته است. البته با توجه به مسایل مطرح شده در حوزه مهندسی صدا باید به این مقدمه اشاره کرد که اکنون رابطه تنگاتنگی در حوزه مهندسی صدا و موسیقی وجود دارد و امید می رود این روند در فرآیند تولید آثار موسیقایی نیز مورد توجه قرار گیرد.

این مدرس در ادامه صحبت‌های خود گفت: یکی از مشکلاتی که ما داریم این است که سازهای صوتی در اندازه وسیعی از گستردگی صدا قرار می گیرد. فرآیندی که دربرگیرنده پیچیدگی های زیادی است. ما باید در این حوزه دست به فعالیت های زیادی بزنیم که می تواند در ارتقای کیفیت سازها و صداهای کنسرت‌ها نقش موثری ایفا کند. ‌

وی ضمن ارایه توضیحاتی درباره روند تدریس و آموزش مهندسی آکوستیک در ایران از این جریان دانشگاهی به عنوان یکی از ضروریات استمرار در حوزه موسیقی و ارتقای کیفیت استودیوها برای تحکیم پیوند میان مهندسی اکوستیک و موسیقی یاد کرد.

موسیقی و عرفان روحی دارند که نمایش دهنده حقیقت است

محمدتقی ملبوبی مدرس دانشگاه هم در این مراسم ضمن ابراز خشنودی از انتشار این آلبوم موسیقی توضیح داد: بنده به افتخار تعدادی از دوستان جزو اولین کسانی بودیم که در استان کردستان نسبت به انتشار آلبوم های موسیقی در حوزه موسیقی عرفانی اقداماتی را انجام دادیم.

وی با بیان خاطراتی از جریان تولید آثار موسیقایی پس از پیروزی انقلاب اسلامی گفت: موسیقی اصیل ایرانی را باید قدر دانست، موسیقی ایرانی منزلت بالایی دارد و مانند شاه ماهی در اقیانوس است که نباید آن را فراموش کرد.

ملبوبی ادامه داد: این موسیقی با عرفان نسبت زیادی دارد. شرایطی که دربرگیرنده راهی برای دستیابی به حقیقت است. عرفان کشف و شهودی بی واسطه است. حالا موسیقی و عرفان هم یک درهم تنیدگی خاصی کنار هم دارند لذا موسیقی و عرفان از همان ابتدا به هم پیوند خورده اند. موسیقی و عرفان روحی دارند که نمایش دهنده حقیقت است، موضوعاتی که حتی در مباحث فلسفی و مذهبی هم می توانند مورد توجه قرار گیرند. موسیقی در اینجا نشان دهنده تفاخری است که در امتزاج با عرفان حرف های زیادی برای گفتن دارد.

این کارشناس مسایل فرهنگی ادامه داد: آنچه از فرایند موسیقی و عرفان و مسایل مذهبی می گویم بحث های نمادینی است که می تواند در جلسات تخصصی تر مورد کنکاش بیشتری قرار گیرد. آغاز آفرینش با موسیقی شروع می شود و آخر زمین هم با همان نواخت صوراسرافیل است. نواختی که نویدبخش آغازی در حوزه های عرفانی است. عرفان لباسی است که بر موسیقی پوشانده می شود و می تواند دربرگیرنده مفاهیم انسانی عمیقی باشد.

پدرم با کلیدواژه موسیقی مبتذل به شدت مخالف بود

رضا خرم فرزند مرحوم همایون خرم هم در این نشست رونمایی گفت: در ۴۰ سال اخیر اصطلاحی به نام موسیقی مبتذل متداول شد که پدر با آن بسیار مخالف بود. او می گفت این کلام است که موسیقی را مبتذل می کند وگرنه موسیقی بد وجود ندارد. موسیقی چه طور می تواند مبتذل باشد. موسیقی می تواند حالت های مختلف را ایجاد کند که هر کدام از این ها هم قابل تفکیک است.

وی افزود: اینها را گفتم تا از موسیقی به نام موسیقی عرفانی حرف بزنم. شما بدانید هر کاری با دف و تنبور زده شود عرفانی نیست. حتی سازی مانند ویولن هم می تواند در حوزه موسیقی عارفانه نام گذاری شود. موسیقی عارفانه است که اول فکر را به زیبایی بیاورد و دوم ذکر را به یاد انسان بیاورد. موسیقی عرفانی را در سازها کوچک نکنیم. معنی موسیقی عارفانه بسیار وسیع تر از این حرف هاست.

فرزند مرحوم همایون خرم با اشاره به آلبوم «کوی جانان» ادامه داد: قطعاتی که در این آلبوم شنیدم بسیار عارفانه است و با شناختی که از کامران همت پور دارم او را هنرمندی می دانم که اهل معرفت است و مطمئنم اثر خوبی بر جان مخاطب می گذارد.

۲ دهه است که موسیقی خوب نمی شنویم

رضا مهدوی نوازنده، آهنگساز و پژوهشگر حوزه موسیقی هم در بخش دیگری از این مراسم گفت: اساس موسیقی ایرانی بر بداهه پایه گذاری شده است. البته که سالن های بزرگ مناسب برگزاری موسیقی ایرانی نیست اما از زمانی که تقویت کننده صدا روی کار آمد فنون صدا هم وارد شد و گویی روح اصیل ایده در موسیقی ایرانی را مخدوش می کند.

وی با اشاره به ویژگی های موسیقی منطقه کرمانشاه و عمومیت ساز تنبور در جای جای کشور گفت: قطعاتی که برای این آلبوم گوش کردم سرشار از پویایی است. خواننده با صدای ملایم خود و به دور از بلندخوانی و در یک محدوده ای سعی در درست خوانی مقامات دارد و این نشان دهنده کارگردانی خوب کامران همت پور است که به نظرم نقطه ضعفی ندارد. امیدوارم فروش کند و صدا و سیما هم برای بهتر شنیده شدن آن تلاش کند. متاسفانه حداقل ۲ دهه است که موسیقی خوب نمی شنویم و فقط موسیقی هایی را می شنویم که به برق وصل می شوند و در اغراق آمیز ترین شکل ممکن به گوش مخاطب می رود. من نمی گویم همه موسیقی های ما ناسالم هستند اما باید بپذیریم که موسیقی خوب کم است.

این مدرس دانشگاه با ارایه توضیحاتی درباره موسیقی عرفانی تصریح کرد: چنین آلبوم هایی می تواند گوش های مردم را به شنیدن موسیقی های عرفانی نزدیک کنند. این ها اتفاقاتی است که حتی در ساز استادانی چون جواد معروفی و همایون خرم می توان شنید. این ها ساز تمام فرنگی‌ را بومی سازی کردند و آثار قدرتمندانه ای را خلق می کردند که توصیف آن سخت است.

مهدوی تاکید کرد: تنبور یکی از سازهای رسیدن به خداست به شرطی که آهنگساز و نوازنده آن را به درستی اجرا کنند. حقیقت این است که ما از دهه هشتاد بسیار غرب زده و شیفته غرب شدیم و امروز می بینیم رسانه های رسمی و مجازی را به سمتی می برد که باید دنبال هویت موسیقی ایرانی با چراغ گشت. تنبور یکی از سازهایی است که می بایست بیشتر و بیشتر به آن توجه کرد.

وی در بخش دیگری از صحبت های خود تصریح کرد : سالن های کنسرت شده محل تفریح مردم و هنرمند فکر می کند که مردم به او فکر می کنند در حالی که اصلا چنین نیست. ‌این جمع ها باید بیشتر و بیشتر شود. موسیقی را باید لقمه لقمه به گوش مخاطبان رساند، باید گنجایش فکری مردم را در نظر گرفت.

انتقاد یک کارشناس از نگاه های ابزاری و سلیقه‌ای به هنر

همایون مهمان پرست کارشناس مسایل فرهنگی و از مدیران اسبق هنرستان موسیقی پسران هم در این مراسم گفت: ما هنرمندانی در فضای موسیقی داریم که باید فکری به حال متمرکز کردن و جمع کردن آنها کنیم. اگر این کار را انجام دادیم آن وقت می توانیم بگوییم که در یک مسیر متعالی فرهنگ و هنر کشورمان قرار گرفتیم.

وی ادامه داد: متاسفانه نگاه های ابزاری و سلیقه ای به هنر ایران باعث شده که اینجا بنشینیم و بگوییم جایگاه هنر اینجا نیست و برای هم درددل کنیم. در حالی که راه کار داریم اما از شما استادان خواهش می کنم چون در جامعه هنری صاحب ایده هستید، هدف را درست کنید و شرایطی را ایجاد کنید تا هنر و فرهنگ به جایگاه و حد اعلای خود برسد.

این کارشناس مسایل فرهنگی تصریح کرد: ما رهبر فرزانه ای داریم که هم موسیقی و هم فرهنگ و ادب را به بهترین شکل ممکن می شناسد. ما فقط نیازمند چراغی هستیم که باید راه را مشخص کند و در این مسیر اختلافات را کنار بگذاریم تا در مسیر روشنی قرار بگیریم. باید به موسیقی سنتی بها داده شود اما آیا از موسیقی کلاسیک حظ ملی و بین المللی نمی بریم؟ من هم ایرانی هستم اما باید واقعیت ها را دید تا بتوانیم این اثرگذاری را ادامه دهیم. ما برای رسیدن به اهداف باید قدرت لازم را داشته باشیم و یاد بگیریم کجا این قدرت را استفاده کنیم.

کامران همت پور آهنگساز و تهیه کننده آلبوم موسیقی «کوی جانان» هم در بخش پایانی مراسم ضمن قدردانی از حاضران گفت: جا دارد یادی کنم از استادان موسیقی ایران به ویژه پدرم که ساز را به دستم داد و من را با موسیقی آشنا کرد.

وی با اشاره به سازهایی که در این آلبوم مورد استفاده قرار گرفته، توضیح داد: این آلبوم دربرگیرنده موسیقی عرفانی است که کلام به ساز و موسیقی آن معنا داده است.