۱۱ گسل شناخته‌شده استان گلستان/ثبت مخرب‌ترین حوادث لرزه‌ای در گرگان و گنبد کاووس

استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله گفت: ساکنان استان گلستان در پیرامون گسل‌های فعال مرز بین کوه و دشت زندگی می‌کنند و این استان دارای ۱۱ گسل شناخته شده است.

به گزارش ایسنا، در هفته گذشته علی‌آباد استان گلستان زلزله‌ای به بزرگای ۴ را تجربه کرد. این استان در ناحیه شمال، شمال خاوری ایران قرار گرفته و به اعتقاد محققان این منطقه در استان لرزه زمین ساخت ایران مرکزی و کپه داغ قرار گرفته است و از ویژگی‌های لرزه زمین‌ساختی آنها پیروی می‌کند.

دکتر زارع از محققان پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی گسل‌های شناخته شده این منطقه را شامل این موارد معرفی می‌کند:

ردیف نام گسل ۱ گرگان ۲ کاسپین ۳ قطعه شرق گسل شمال البرز ۴ مراوه تپه ۵ آشخانه ۶ شاه کوه ۷ بالکور ۸ داشلی برون ۹ کرند ۱۰ تکل کوه ۱۱ قرناوه شامل مراوه تپه و اینجه برون

دکتر مهدی زارع، استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله در گفت‌وگو با ایسنا، گفت: برآورد می‌شود که در سال ۱۴۰۲ جمعیت استان گلستان به حدود ۶۱۰ هزار نفر برسد و از این میزان حدود ۵۵۰ هزار نفر (حدود ۹۰ درصد) در پیرامون گسل‌های فعال مرز بین کوه و دشت در این استان زندگی می‌کنند. در خود شهرستان  گرگان نیز برآورد می‌شود که در سال ۱۴۰۲ حدود ۳۹۰ هزار نفر زندگی می‌کنند که تماما در حریم گسل گرگان ساکنند، در حالی که گسل «گرگان» از بخش‌های شمالی شهر گرگان عبور می‌کند.

به گفته وی، گسل‌های  «کاسپین» و قطعه شرق گسل «شمال البرز» و گسل‌های «مراوه تپه»، «آشخانه»، «شاه کوه»، «بالکور»، «کرند»، «تکل کوه» و «داشلی برون» از گسل‌های شناخته شده استان گلستان به شمار می‌روند.

وی ادامه داد: گسل گرگان توان لرزه‌ای قابل ملاحظه‌ای دارد، به گونه‌ای که با رخداد یک زمینلرزه با بزرگای ۷ در راستای این گسل  در مناطق کوهپایه موجب ریزش کوه‌ها، سنگ‌ریزه‌ها و صخره‌ها و بستن جاده‌ها می‌شود.

زارع یادآور شد: به نظر می‌رسد که سامانه گسلی «قرناوه» از دو گسل «مراوه تپه» و «اینچه برون» (با سازوکار امتدادلغز و چپگرد) تشکیل شده و در انتهای  خود در شرق در زیر رسوبات دشت گرگان و تا نزدیکی دریای کاسپین با راستای تقریبا شرقی – غربی ادامه می‌یابد.  

استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله با اشاره به زلزله‌های تاریخی استان گلستان، اظهار کرد: روز پنج‌شنبه ۸ مرداد سال ۱۳۴۹ زمینلرزه «قرناوه» در نزدیکی شهر مراوه‌تپه‌ استان گلستان با بزرگای ۶.۴ در شهرستان کلاله رخ داد. این زلزله ۱۷۶ نفر کشته، ۴۸۳ مجروح و ۱۰ هزار نفر آواره به همراه داشت و ۱۰۰ روستای کوچک خرابی‌های زیادی را متحمل شدند. بیشترین خسارت به روستاهای «قپان»، «اسلام‌آباد» و بخش «مراوه‌تپه» وارد شد.

زارع تاکید کرد: شهرهای «گرگان» و «گنبد کاووس» و روستاهای اطراف آنها از مخرب‌ترین حوادث تاریخ معاصر خود را در بخش مرزی مراوه‌تپه تجربه کرده‌اند. طبق آخرین تقسیمات کشوری، روستای قرناوه واقع در بخش مرکزی گُلیداغ از توابع شهرستان مراوه‌تپه در شرق استان گلستان شامل قرناوه سفلی و قرناوه علیا به‌ترتیب ۱۵۰۰ و ۷۰۰ نفر جمعیت دارد و در زلزله هشتم مرداد ۱۳۴۹ حدود ۱۰درصد ساکنان کشته شدند.

وی اضافه کرد: در این زلزله بافت روستایی منطقه قرناوه و مراوه‌تپه که مردمان ترک‌زبان در آن ساکن هستند، بیشترین آسیب را تجربه کردند. بعد از این زلزله ‌تیم مطالعاتی مأموریت (میسیون) علمی یونسکو (با هدایت شادروان استاد آمبرسیز و همراهی استاد زنده‌یاد علی‌اکبر معین‌فر و دکتر جان چالنکو) از منطقه بازدید کردند و گزارش این بررسی در سال ۱۳۵۰ به لحاظ فنی منتشر شد. این نوع مطالعات فنی از زلزله‌ها از زلزله ١٠ شهریور ١٣٤١ و در چارچوب همکاری بین سازمان برنامه‌وبودجه ایران و دانشگاه امپریال کالج لندن و با کمک و حمایت بخش مطالعات علوم زمین سازمان علمی ‌یونسکو اجرا ‌شد.

زارع افزود: این مطالعات و همکاری‌ها در حدود دو دهه ادامه یافت و روی تمامی زلزله‌های مخرب در ایران (و کشورهای هم‌جوار مانند ترکیه و پاکستان و کشورهای شرق اروپا نظیر یوگسلاوی) بعد از زمینلرزه‌ها انجام می‌شد. مهم‌ترین زلزله‌هایی که به این شیوه مطالعه‌شده و گزارش‌های فنی آن منتشر شده و متخصصان بین‌المللی به آن استناد می‌کنند، زلزله ترکیه است.

وی یادآور شد: در همین سال ۱۳۴۹، این تیم مطالعه سیستماتیکی را روی زلزله ٢٨ مارس ١٩٧٠ (فروردین ١٣٤٩) گدیز ترکیه (صد کیلومتری جنوب استانبول)، با بزرگای ٦.٩ و حدود هزارو صد کشته انجام داده بود. این تیم از رخداد زمینلرزه، برنامه مطالعات میدانی (به‌صورت انجام سفر به منطقه زلزله‌زده) در دفتری در سازمان برنامه و با همکاری دانشگاه امپریال کالج لندن و بعد (در دهه ٥٠) با همکاری چند دانشگاه، مؤسسه و سازمان بین‌المللی دیگر سازماندهی کرده و اجرا می‌کرد.

انتهای پیام