رویت «هما» در ارتفاعات البرز؛ پرنده اساطیری ایرانیان یک کرکس ریش‌‌دار است

تصاویری در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود که ظاهراً نشان‌دهنده مشاهده پرنده‌ای شبیه به «هما» یا مرغ سعادت در ارتفاعات البرز است.

این پرنده که در فرهنگ ایرانی جایگاهی اسطوره‌ای دارد، نماد خوشبختی و کامرانی است و گفته می‌شود سایه‌اش بر سر هر کس بیفتد، به سعادت می‌رسد.

حافظ شاعر بلندآوازه ایرانی در یکی از غزلهای خود می‌گوید:

همایِ اوجِ سعادت به دامِ ما افتد اگر تو را گذری بر مُقام ما افتد
حباب وار براندازم از نشاط کلاه اگر ز رویِ تو عکسی به جامِ ما افتد

صائب تبریزی نیز در غزلی می‌گوید:

رنگ حیا ز سیب زنخدان پریده است در میوه بهشت حلاوت نمانده است
خورشید فیض در پس دیوار رفته است در سایه همای، سعادت نمانده است

در واقع، هما همان کرکس ریش‌دار است که بومی ایران نیز محسوب می‌شود. انتشار تصاویر اخیر در شبکه‌های اجتماعی، واکنش‌های مختلفی را از سوی کاربران ایرانی به دنبال داشته و توجه بسیاری را به خود جلب کرده است.

صفحه اسرائیل به فارسی با انتشار ویدیویی از این پرنده نوشته است:

همای سعادت، نشان از خوشبختی و سعادتی که در آستانه سال نو در انتظار مردم آزادی‌خواه ایران است.

حضور هما در ادبیات، تاریخ و نمادهای ایرانی سابقه‌ای دیرینه دارد. از نقش برجسته‌های تخت جمشید تا نشان هواپیمایی ملی ایران و باشگاه فوتبال پرسپولیس، می‌توان ردپای این پرنده را به عنوان نمادی از خوشبختی مشاهده کرد.

صفحه‌ای تحت عنوان : «فلات ایران» در ایکس نوشته است: «درباره‌ی همای سعادت باید بگیم که اصلا اتفاق نادر و افسانه‌ای نیست. این هما تنها کرکسیه که استخوان لاشه‌ها رو می‌خوره و زمین رو از آلودگی نجات می‌ده.»

کاربر دیگری به نام اکبر نعمتی در رشته توییتی توضیحات مفصلی در این باره داده است. او نوشته است:« ‏نام هما یا هومیه، هومایه، هومیا و هومایا در پهلوی به معنی فرخنده و خجسته در اوستا به وفور به کار رفته است. هما یا ⁧ مرغ سعادت، ⁧کرکس ریش‌دار است. ‏شاید براتون پارادوکس ایجاد شد که چرا یک کرکس یا لاشخور شد پرنده سعادت در باور ما ایرانی‌ها؟ غذای این پرنده؛ بیش از ۸۰ درصد غذای هما ⁧ مغز استخوان⁩ است و قادر است در کمتر از ۲۴ ساعت استخوان را به صورت کامل هضم نماید زیرا اسید معده هما زیاد است. هما مانند دیگر پرنده‌های شکاری علاقه‌ای به خوردن گوشت و لاشه ندارد و تغذیه اصلی این پرنده استخوان است.»

او در ادامه می‌افزاید: «همای سعادت⁩ یا مرغ سعادت جایگاه ویژه‌ای در ادبیات و فرهنگ ایران زمین دارد و مشهور است که سایه‌اش بر سر هر که بیفتد، به خوشبختی، سعادت و کامیابی خواهد رسید. به همین دلیل نقش هما در بسیاری از سرستون های ⁧ تخت جمشید⁩ وجود دارد و اشعار بسیاری در ادبیات پارسی سروده شده‌اند.که ⁧ هما نقشی اساسی در آنها دارد. هما در اصل پرنده‌ای استخوان خوار است، ایرانیان باستان چهار عنصر آب، باد، خاک و آتش را بسیار گرامی و مقدّس می‌شمردند و آن‌ها را به‌وجود آورنده هستی و گرداننده جهان می‌دانستند؛ تا آنجا که آیین بیشتر اقوام کهن ایرانی نیز همین عناصر طبیعت بوده‌است. برای همین مردگان خود را در خاک دفن نمی‌کردند چون باور داشتند، خاک⁩ نباید آلوده شود و نیاکان ما اجساد خود را در دخمه‌ها قرار می‌دادند، به اعتقاد آنها، اگر هما به سراغ جسدی می‌رفت آن فرد در عالم جاودان سعادتمند و در دنیای بعد بهشتی می‌شد.»

آقای نعمتی در پایان نوشته است که برخلاف باورها ⁧هما⁩ پرنده کمیابی در ایران نیست هم در رشته کوه‌های البرز و هم زاگرس زندگی میکند اما از آنجایی که آشیانه‌اش را در بالای صخره‌ها انتخاب میکند دیدنش کمی سخت است، البته از لحاظ حفاظتی در آستانه تهدید قرار گرفته است.