آیت الله موسوی بجنوردی یار و همراه امام؛ از نجف تا راه اندازی دادگاه عالی قضا

به گزارش مبلغ از جماران، آیت الله دکتر سید محمد موسوی بجنوردی در صبح امروز و پس از یک دوره بیماری، دعوت حق را لبیک گفت. مطلب زیر مروری کوتاه به زندگی ایشان خواهد داشت:

زندگینامه سید محمد موسوی بجنوردی

سید محمد موسوی بجنوردی در سال 1322 در نجف اشرف متولد شد. ولی در شناسنامه اش 1324 آمده است. وی تحصیلات علوم حوزوی و دینی خود را در ایران و نجف اشرف به انجام رساند و به مدت 30 سال در محضر استادان درجه اول فقه و اصول و فلسفه از جمله امام خمینی(س) شاگردی کرد.

معرفی اجمالی

سید محمد موسوی بجنوردی فرزند سید حسن بجنوردی در سال ۱۳۲۲ ش در نجف اشرف متولد شد. تحصیلات علوم حوزوی و دینی خود را در ایران و نجف اشرف به انجام رساند. وی به مدت ۳۰ سال از محضر استادان درجه اول حوزه، فقه و اصول و فلسفه آموخت. وی که دروس جدید و حوزوی را با هم می‌ خواند در ۱۸ سالگی کفایتین را به پایان رساند و در سال ۱۳۴۰ ش درس خارج را نزد پدر بزرگوار خود و آیت الله سید محسن حکیم گذراند.

پس از تبعید امام خمینی (س) به نجف اشرف در بهار ۱۳۴۴ ش یکی از شاگردان همیشگی دروس ایشان در تمام ۱۴ سال اقامتشان سید محمد موسوی بجنوردی بود. وی در این مدت در مسجد جامع نجف اشرف( هندی) رسائل و مکاسب و کفایتین را به زبان عربی برای شیعیان کشورهای عرب زبان همچون عراق ، لبنان ، سوریه و مصر تدریس می‌ کرد که شاگردان ممتازی همچون سید عباس موسوی و شیخ راغب حرب از شهدای برجسته حزب الله لبنان از شاگران وی به شمار می‌ روند.

رابطه استاد و شاگردی بین امام خمینی(س) و او باعث شد که پس از مراجعت امام از نجف به پاریس وی نیز امام را همراهی کرد.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی به ایران آمد و در سال ۱۳۵۹ ش به دستور امام(س)، دادگاه عالی قضا را راه‌اندازی کرد. ایشان از سال ۱۳۶۰ ش به مدت دو دوره تا سال ۱۳۶۸ ش به عضویت شورای عالی قضایی درآمد که تا رحلت امام و تغییر در قانون اساسی که منجر به حذف شورای عالی قضایی شد، ادامه داشت.

همزمان با این فعالیت‌ های اجتماعی و امور اجرایی کار تدریس و تحقیق در دانشکده‌ های حقوق دانشگاه های شهید بهشتی، تربیت مدرس و الهیات تهران را دنبال کرد و در سال ۱۳۶۸ ش به رتبه دانشیاری و سال ۱۳۸۲ ش به رتبه استادی رسید. ایشان از سال ۱۳۷۱ ش عضو هیئت علمی و ریاست گروه الهیات دانشگاه تربیت معلم بود و همچنین رئیس گروه الهیات و رشته حقوق و علوم سیاسی این دانشگاه نیز بود. در ضمن او با دانشگاه‌ها و مراکز خارج از کشور از قبیل دانشکده حقوق دانشگاه محمد الخامس مراکش، دانشگاه سن ژوزف لبنان، و الازهر و عین الشمس نیز همکاری داشت.

سوابق علمی- اجرایی

عضو شورای علمی دایرة المعارف بزرگ اسلامی

عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت معلم

رئیس گروه الهیات و رشتۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تربیت معلم

مدرس درس خارج فقه و اصول در حوزه علمیۀ تهران

مدرس مدعو در دانشگاه‌ های شهید بهشتی، تربیت مدرس، دانشکده الهیات دانشگاه تهران، دانشگاه امام صادق (ع)، دانشگاه شهید بهشتی، پژوهشکدۀ امام خمینی (س)، دانشگاه انقلاب اسلامی و موسسۀ عالی بانکداری ایران.

آثار علمی

ایشان دارای آثار علمی فراوانی اعم از کتاب، مثاله و مصاحبه است.

کتاب

استصحاب: شرح کفایة الاصول آخوند خراسانی، تهران، مجمع علمی فرهنگی مجد، ۱۳۸۷.

اندیشه های حقوقی حقوق خانواده، تهران، مجمع علمی فرهنگی مجد، ۱۳۸۶.

اندیشه‌ های حقوقی، حقوق مدنی و کیفری، تهران، مجمع علمی فرهنگی مجد، بی‌تا.

عقد ضمان، پژوهشکدۀ امام خمینی (س)، ۱۳۸۰.

علم اصول، نشر عروج، ۱۳۷۹.

فروع علم اجمالی صلاة، تهران، مجمع علمی فرهنگی مجد، ۱۳۸۹.

قواعد فقهیة، نشر میعاد، ۱۳۷۲.

مجموعه مقالات فقهی، حقوقی و اجتماعی، پژوهشکده امام خمینی (س)، ۱۳۸۰.

مصادر التشریع عند الامامیة و السنة، پژوهشکده امام خمینی (س)، ۱۳۸۲.

مقالات اصولی ، تهران، امیرکبیر، ۱۳۷۱.

مقاله

"خشونت نسبت به زنان از منظر دین"، بازتاب اندیشه، مرداد ۱۳۸۴، شماره ۶۴.

" بررسی فقهی و حقوقی و حدود مسئولیت مدنی و کیفری ناقلین ایدز با رویکردی بر نظریات حضرت امام خمینی (س)"، نامه الهیات، دانشگاه آزاد تهران واحد شمال، تابستان ۱۳۸۷، شماره ۳.

قاعدۀ اقدام"، دیدگاههای حقوقی، ۱۳۷۵، شماره ۲.

"جایگاه عرف در حقوق بین الملل و حقوق اسلام"، فصلنامه علمی پژوهشی متین، ۱۳۸۱، شماره‌ های ۱۵ و ۱۶.

"کودک آزاری"، نشریه حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تربیت مدرس، تابستان ۱۳۸۶، شماره ۳.

"بررسی و فقهی و حقوقی حق تألیف با رویکردی به آراء امام خمینی (س)"، فصلنامه علمی پژوهشی متین، ۱۳۸۷، شماره ۴۱؛

"حقوق شهروندی از نگاه امام خمینی (ره)"، (با همکاری محمد مهریزی ثانی) پژوهشنامه متین، زمستان ۱۳۹۲، سال پانزدهم، شماره ۶۱.

"شبیه‌سازی انسان از منظر دین"، (با همکاری اعظم سقازاده)، نامه الهیات، پاییز ۱۳۸۹، شماره ۱۲.

"دربارۀ جاسوسی و خیانت به کشور"، آیین، شهریور ۱۳۸۹، شماره‌های ۳۰ و ۳۱.

"جرم سیاسی در حقوق کیفری اسلام"، بهمن و اسفند ۱۳۸۸، شماره‌های ۲۶ و ۲۷.

"نقش حسن نیت در عقود و قراردادها در فقه و حقوق"، حقوق و علوم سیاسی، بهار ۱۳۸۶، شماره ۲.

"همانندسازی با هدف درمان ناباروری"، حقوق عمومی، اسفند ۱۳۸۵، شماره ۲.

"ارث زن از شوهر با رویکردی بر نظرات حضرت امام خمینی (ره)"، پژوهشنامه متین، بهار ۱۳۸۵، شماره ۳۰.

"مسئولیت کیفری و مدنی پزشک"، پژوهشنامه متین، بهار ۱۳۸۱، شماره ۱۴.

"فهم عرفی در اصول لفظیه و هرمنوتیک"، زبان و ادبیات فارسی، پاییز ۱۳۸۰، شماره ۳۴.

مصاحبه

"فقه مقارن و اجتهاد در عصر حاضر"، مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی، زمستان ۱۳۸۷، شماره ۱۴.

"یادگار امام و نظام اسلامی: نقش او در حفظ نظام ناگفته مانده است"، شاهد یاران، فروردین ۱۳۸۶، شماره ۱۷.

"سیرۀ سیاسی امام: عمل خلاف شرع امام را مضطرب و حتی وحشتزده می‌کرد"، شاهد یاران، خرداد ۱۳۸۵، شماره ۷.

"گذرگاه عافیت"، ضمیمه خردنامه همشهری، بیست و پنج آبان ۱۳۸۴، شماره ۷۶.

"ذاتی و عرضی در اندیشۀ امام خمینی (ره)"، ضمیمه خردنامه همشهری، یازده خرداد ۱۳۸۴، شماره ۵۱.

"قرآن و راهکارهای پاسخگویی به احکام نوپیدای فقهی"، گلستان قرآن، نیمه دوم شهریور ۱۳۸۳، شماره ۱۸۲.

"حقوق زنان"، پژوهشگاه متین، تابستان و پاییز ۱۳۸۳، شماره ۲۳.

"اجتهاد شورایی"، (میزگرد) پژوهشنامه متین، پاییز ۱۳۸۲، شماره ۲۰.

"گستردگی فقه و بیان مصادیق آن"، پژوهشنامه متین، تابستان و پاییز ۱۳۸۱، شماره‌های ۱۵ و ۱۶.

"شغلهای ممنوع"، حقوق زنان، فروردین ۱۳۸۱، شماره ۲۱.

جوایز و افتخارات

برگزیده سال ۱۳۸۴ در همایش پنجم چهره‌ های ماندگار جمهوری اسلامی ایران

وفات

ایشان صبح امروز 5 اسفند 1402 مقارن با 14 شعبان 1445 دعوت حق را لبیک گفت.