از ادعای شأن نزول مجلس تا نفی نقدهای پوپولیستی مجلس

ایسنا/اصفهان کرسی آزاداندیشی با عنوان «مناظرۀ عملکرد مجلس یازدهم» امروز سه‌شنبه، ۸ اسفندماه در تالار صائب دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان برگزار شد.

در این مناظره، علی‌اکبر جعفری، دانشیار گروه تاریخ دانشگاه اصفهان و معاون آموزشی دانشکدۀ ادبیات و محمدعلی بصیری، کاندیدای دوازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی و دانشیار گروه علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه اصفهان روبه‌روی یکدیگر قرار گرفتند و دیدگاه‌های خود را در موضوع مدنظر بیان کردند. این مناظره در ۳ مرحله و به‌ترتیب در زمان‌های ۱۰، ۶ و ۳ دقیقه برای هرکدام از سخنرانان اجرا شد.

در ابتدای مناظره، علی‌اکبر جعفری در جایگاه مدافع عملکرد مجلس، بیان کرد: همه می‌دانند که سال ۲۰۲۴ میلادی، در سرتاسر دنیا سال مهمی در امر انتخابات به شمار می‌آید. بیش از نیمی از جمعیت جهان شرایط شرکت در انتخابات برایشان فراهم می‌شود و کشور ما نیز یکی از آن‌هاست.

او سپس گفت: با تأکید بر این مسئله که مناظره به معنی دعوا و مرافعه نیست به بحث اصلی‌ام وارد می‌شوم. می‌خواهم دربارۀ مجلس صحبت کنم و دقیقاً مقصودم مجلس است. هیچ نمایندۀ‌ مجلسی را در نظر ندارم. در طول تاریخ ایران، مجالس مختلف اقدامات مثمرثمری داشته‌اند، اما می‌توانستند عملکرد نافع‌تری هم داشته باشند.

این تاریخ‌نگار اظهار کرد: مجلس یازدهم به مصوبات خود نگاه کوتاه‌ مدت داشت و این نقد مهمی است که می‌توان به آن وارد کرد. از طرفی، حوزۀ وظایف و اختیارات مجلس ظاهراً برای برخی مبهم بود. همچنین، اکثریت مجلس تجربۀ کار اجرایی در کارنامۀ خود نداشتند. 

وی یادآور شد: این مجلس در مسائل بین‌المللی و امنیتی می‌توانست قدرتمندتر عمل کند، نمونۀ آن مسئلۀ شهادت حاج قاسم سلیمانی است. مقام معظم رهبری در فرمایش‌های خود گفتند «شأن قانونگذاری بالاتر از نظارت است». بنابراین، ضمن آنکه نباید نظارت را نادیده بگیریم، باید بدانیم که مجلس، نهاد قانونگذاری، جایگاه والایی دارد. اگر نقدی هم وجود دارد به آن، نباید غیرمنصفانه باشد.

محمدعلی بصیری، داوطلب دوازدهمین دوره انتخابات مجلس در مقام منتقد مجلس، سخنان خود را چنین آغاز کرد: جمهوریت و اسلامیت در نظام ما همواره پراهمیت بوده است. جمهوریت با مجلس معنا پیدا می‌کند. چند سالی است که این دو مفهوم بنیادی در سیاست ما رنگ باخته‌اند. اصلاح‌طلبان سعی کردند اسلامیت را و اصول‌گرایان تلاش کردند جمهوریت را به‌نوعی نادیده بگیرند.

وی افزود: مجلس ما به‌ دلایل گوناگون، از جمله کاهش نقش عموم مردم در انتخابات شأنش تنزل یافته است. نهادهای قانونگذاری موازی نیز بر بی‌ارزش‌شدن مجلس نقش داشته‌اند. این مراجع قانونگذاری غالباً نمایندۀ راستین مردم نیستند. بیشتر معضلات جامعۀ امروز ما به همین ازبین‌رفتن منزلت مجلس و ضعف آن بازمی‌گردد. نظام جمهوری اسلامی ایران به‌خاطر وجود همین مجلسِ کم‌قدر و منزلت آسیب می‌بیند. 

وی با تأکید بر این نکته که معیارهای تأیید صلاحیت نامزدها یکی از دلایل نزول شأن مجلس است، گفت: مجلس باید جای نمایندگان منتقد باشد، نه افرادی که مطیع و منفعل‌اند. مجلس ما زمانی مدرس و بهشتی را داشت که مصمم نقدهایشان را بیان می‌کردند. جامعۀ ما هنوز هم چنین انسان‌هایی دارد.

جعفری در دومین دور سخنان خود گفت: شأن مجلس اگر هم پایین آمده است، به‌دلیل حضور افرادی است که جایشان در مجلس نیست. کسی چون گزارشگر یا فیلم‌بردار نباید به مجلس راه پیدا کند. از طرفی، برخی نکات مطرح‌شده از سوی وی اصلاً در محدودۀ اختیارات و وظایف مجلس قرار ندارد. شورای نگهبان باید باشد و تاکنون نیز عملکرد مفید و بجایی داشته است. اگر خطایی هم بوده، ممکن است از هر نهاد و فرد دیگری سر بزند. بسیاری از نقصان‌های نظام انتخاباتی را همین شورای نگهبان رفع کرد. برخی از مسائل یادشده نیز از مصوبات خود مجلس به شمار می‌آید.

بصیری نیز در جواب به نقدهای جعفری و در نوبت ۳دقیقه‌ای بازگو کرد: مجلس یازدهم ضعف و کاستی دارد. همین که گفته شد مشکلات مورد بحث، در همۀ مجالس بوده، پس می‌توان گفت مجلس ما بدون ایراد نیست. بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، قانونگذاری خاص و ویژۀ مجلس است. مجلس حق ندارد این وظیفۀ خود را، این شأن و جایگاهش را به دیگر نهادها بدهد.

این مدرس علوم سیاسی و روابط بین‌الملل تصریح کرد: من مخالفتی با شورای نگهبان ندارم و مشابه آن نیز در همه جای دنیا و به شکلی می‌توان یافت می‌شود. اگر کسی به معنای واقعی، خطای محکمه‌پسندی داشته باشد، باید رد شود. اما برخی از نسبت‌ها فقط تهمت است و ثابت‌شده نیست. ما میراث‌دار امام(ره) و شهدا هستیم، نباید این اتفاقات در نظام ما رخ بدهد. وقتی گروه مشخصی که پایبندی کامل به جمهوری اسلامی دارد، از سوی شورای نگهبان رد می‌شود، نتیجه‌اش نیز آشکار است. مردم‌سالاری تنزل می‌یابد. مجلس باید نمایندۀ همۀ اقشار و اندیشه‌ها باشد.

جعفری که از نظرگاهش جنبه‌های مثبت مجلس یازدهم بیش از جنبه‌های منفی آن بوده است، در آخرین فرصت خود تأکید کرد: برخی از انتقاداتی که به مجلس می‌شود، کاملاً پوپولیستی است. در انتخابات اخیر فرانسه، ۵۲ درصد از مردم واجد شرایط، رأی ندادند. هیچ‌کس هم مکرون یا دموکراسی را در این کشور مورد نقد قرار نداد و ‌کسی مؤاخذه نشد. نقد به مجلس است، اما از بسیاری جنبه‌ها خود مجلس مقصر نیست. اگر ما امروز با معضل فرزندآوری روبه‌رو هستیم، چون در دهۀ ۶۰ کسانی آمدند تصمیمات نابجا گرفتند و شعار «فرزند کمتر، زندگی بهتر» را باب کردند. اکنون نتیجه‌اش را ملاحظه می‌کند. مجلس یازدهم مسائل و مشکلاتی داشته است که ریشه‌های آن را در دوره‌های پیش باید جُست.

بصیری نیز در واکنش به گفته‌های جعفری و در واپسین نوبت خود بیان کرد: ما در جمهوری اسلامی ایران زندگی می‌کنیم، نظامی که یک روز قرار بود در جهان اسلام نمونه و الگو باشد. مجلس ما و وضعیت فعلی ما به‌هیچ‌روی آرمانی نیست. هر کشوری باید دوشادوش به مسائل داخلی و بین‌المللی توجه داشته باشد. نمی‌توان گفت مشکل امروز ما به‌دلیل تصمیمات اشتباه گذشتگان است. تحریم یکی از بحران‌های ماست که اقتصاد مقاومتی و دور زدن‌ها به حل آن کمکی نکرده است. تمام دستاوردهای ۴۰ سالۀ ما را دارد از میان می‌برد. تحریم را باید حل کرد. اگر تحریم حل نشود، در کنار فرزندآوری با مسائل بغرنج‌تری رودررو خواهیم شد. با ادامۀ تحریم‌ها، کشور ما از نیروهای انسانی توانمند و سرمایۀ اجتماعی تهی خواهد شد. 

انتهای پیام