پیرترین کشور اتحادیه اروپا کجاست؟

پیری جمعیت در ایتالیا به حدی مساله‌ساز شده که در حال سایه انداختن بر شیوه مرسوم شناخته شده زندگی شهروندان این کشور موسوم به دولچه ویتا یا «زندگی شیرین» است.

دولچه ویتا، شیوه زندگی آرام، لذت‌بخش و با رفاه بالا است که مردم ایتالیا با آن در جهان شناخته می‌شوند و در دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ به شکلی چشمگیر در این کشور رواج داشته است.

تعداد نوزادانی که در حال حاضر در این کشور پا به دنیا می‌گذارند به هیچ وجه با شمار رو به افزایش بازنشستگان و مستمری بگیران برابری نمی کند.

در همین حال، تلاش‌های دولت راستگرای جورجا ملونی برای افزایش نرخ زاد و ولد تاکنون نتوانسته روند کاهش جمعیت ایتالیا را تغییر دهد.

بر اساس داده‌های یورواستات، کشور ایتالیا هم‌اکنون با میانگین سنی بالای ۴۸ سال، پیرترین کشور اتحادیه اروپا است.

در گزارش اداره آمار کمیسیون اروپا همچنین آمده است که ایتالیا به همراه پرتغال، با داشتن جمعیت ۲۴ درصدی از شهروندان بالای ۶۵ سال، بالاترین درصد جمعیت سالمندان را در اتحادیه اروپا در خود جای داده‌‌اند؛ به عبارت دیگر، در این دو کشور تقریباً از هر چهار نفر، یک نفر بالای ۶۵ سال دارد.

این افزایش سن، نشان دهنده‌ی روندی فراگیر در سراسر اروپا است. میانگین سنی اتحادیه اروپا به طور کلی به ۴۴.۵ سال رسیده است.

از همین رو، در حال حاضر تعداد افراد مسن ساکن در اتحادیه اروپا، بیش از یک پنجم کل جمعیت آن را تشکیل می‌دهند.

سیسیلیا توماسینی، استاد جمعیت شناسی و آمار اجتماعی در دانشگاه مولیزه به یورونیوز گفت: «با این حال، آنچه اهمیت بیشتری دارد، روند پیری درون جمعیتِ سالخورده‌ ایتالیا است.»

وی افزود: «به طور خاص، نسبت افراد ۸۰ سال و بالاتر به ۷.۷ درصد از کل جمعیت افزایش یافته است که این میزان نسبت به رقم ۳.۳ درصدی ثبت شده در سال ۱۹۹۱ افزایش قابل توجهی نشان می‌دهد.»

به گفته این استاد و محقق دانشگاهی،«در حالی که کل جمعیت از سال ۱۹۹۱ تا کنون ۳.۴ درصد افزایش یافته است، جمعیت گروه سنی بالای ۸۰ سال در همین دوره بیش از دو برابر شده است.»

جیووانی لامورا از موسسه ملی بهداشت و علوم پیری در ایتالیا به یورونیوز گفت: «اما مشکل "نونی‌ها" (اصطلاحی محبت آمیز برای پدربزرگ و مادربزرگ‌ها در ایتالیا) نیستند که در داخل و خارج کشور بسیار عزیز هستند.»

او گفت: «این که مردم عمر طولانی‌تری داشته باشند، باید از جمله اهداف دستور کار سیاسی هر دولت باشد. مشکل این است که نرخ باروری در ایتالیا پایین است و ما هر روز و هر سال، تولد تعداد کمتری از نوزادان را شاهد هستیم.»

• ادامه روند صعودی پیری جمعیت در اتحادیه اروپا؛ کدام کشور جوان‌تر شد؟
• کدام کشورهای اروپایی بیشترین تعداد افراد بالای صد سال را دارند؟

دلیل ساخوردگی جمعیت ایتالیا چیست؟

پیری جمعیت ایتالیا یک دلیل مشخص دارد و آن این است که شمار مرگ و میر‌ها به دلیل سالخوردگی جمعیت بسیار بیشتر از تعداد تولد‌ها است.

آن گونه که الساندرو روزینا، استاد جمعیت‌شناسی و آمار اجتماعی در دانشگاه کاتولیکای میلان به یورونیوز می‌گوید: «در طول ۴۰ سال گذشته، میانگین تعداد فرزندان به ازای هر خانواده در ایتالیا کمتر از ۱.۵ نفر بوده است.»

وی می‌افزاید: «با این حال، آخرین داده‌ها نشان می‌دهد که این رقم به کمتر از ۱.۲۴ فرزند به ازای هر زن رسیده است.» حال آن که برای ثبات جمعیت، به نرخ زادآوری ۲ فرزند به ازای هر زن نیاز است.

به گفته سیسیلیا توماسینی، استاد جمعیت شناسی و آمار اجتماعی در دانشگاه مولیزه، این کاهش در نرخ باروری البته با نوساناتی گاه به گاه، از دهه ۱۹۸۰ آغاز شده است.

او یادآور می‌شود: «جریان‌های مداوم مهاجرتی تنها به صورت اندک و حاشیه‌ای این روند پیر شدن را کند کرده‌اند. در غیر این صورت، تأثیر آن می‌بایست به طور قابل توجهی بیشتر باشد.»

سیسیلیا توماسینی می‌افزاید: «اگرچه در دوره‌ای این تراز منفی با نرخ بالاتر مهاجرت مثبت جبران می‌شد، اما اکنون دیگر اینطور نیست. در نتیجه، کاهش جمعیت در ایتالیا در حال پررنگ‌تر شدن است.»

با این حال، جیووانی لامورا از موسسه ملی بهداشت و علوم پیری در ایتالیا معتقد است: «این که افراد مسن در ایتالیا عمر طولانی‌تری دارند، در واقع خبر خوبی است.»

به گفته این مسئول بخش بهداشت ایتالیا «عمر طولانی‌تر شهروندان به دلیل سیاست‌های حمایتی، سیستم بازنشستگی سخاوتمندانه و نظام مراقبت‌های بهداشتی رایگان است که حتی به افراد کم‌بضاعت نیز امکان دریافت خدمات درمانی را می‌دهد.»

• دانشمندان پروتئینی را کشف کردند که می‌تواند با روند پیری مبارزه کند
• آیا می‌توان زندگی جاودانه داشت؟ محققان ژاپنی واکسن ضد پیری تولید کردند

بیم و هراس از بچه‌دار شدن در میان نسل جوان

اما سوی دیگر ماجرا این است که به اعتقاد جیووانی لامورا، این کشور به اندازه نسل‌های قبلی، روی نسل جوان سرمایه گذاری نکرده است.

وی می‌گوید: «ایتالیا باید برای حمایت مالی از خانواده‌های جوان اقدامات بیشتری انجام دهد، اما این کشور با بدهی‌های بزرگ و کسری درآمد حاصل از تولید ناخالص داخلی روبرو است که دستش را برای اجرای سیاست‌های سخاوتمندانه سودمند برای خانواده بسته است.»

الساندرو روزینا، استاد جمعیت‌شناسی و آمار اجتماعی در دانشگاه کاتولیکای میلان معتقد است که «ایتالیا یکی از بالاترین میانگین‌های سنی برای والدین در زمان به دنیا آمدن اولین فرزند را در اروپا دارد؛ دلیل آن به طور عمده مشکل کلی جوانان برای ورود به بازار کار، یافتن شغل‌های ثابت و داشتن منزل شخصی است.»

به گفته این محقق دانشگاهی، «خانواده‌های ایتالیایی نسبت به شهروندان سایر کشورها، بیشتر نگران وخامت اوضاع اقتصادی خود و پیچیده‌تر شدن زندگی‌شان پس از به دنیا آمدن فرزند هستند.»

یورونیوز فارسی را در ایکس دنبال کنید

دولت جورجا ملونی افزایش نرخ زاد و ولد را به یکی از اولویت‌های سیاست‌های خود تبدیل کرده اما تاکنون نتوانسته است به نتایج ملموسی در این زمینه دست یابد.

این سیاستمدار راست‌گرا، مالیات بر ارزش افزوده پوشک و شیر خشک را به نصف کاهش داده است، اما همچنان هزینه‌های نگهداری از کودک برای بسیاری از افراد گران و به سختی قابل تامین است.