هوش مصنوعی در خدمت حیات وحش/ سازمان محیط زیست چه اقداماتی کرده است؟

میش مرغ

واژه حیات وحش بیشتر ما را یاد گونه‌هایی مانند شیر، ببر و پلنگ می‌اندازد، در حالی که حیات‌ وحش به تمام جانداران از قبیل پستانداران، پرندگان، خزندگان و دوزیستان و گیاهانی گفته می‌شود که به‌صورت وحشی و طبیعی بدون دخالت یا کمک انسان روی کره زمین زندگی و آب و خوراک‌شان را خود تأمین می‌کنند. با توجه به اهمیت بهره‌گیری از نوآوری‌های دیجیتال برای حفاظت از حیات وحش، به گفته معاون محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست، این سازمان به‌طور خاص روی حفاظت مناطق چهارگانه در قالب سیستم‌های تصویری تمرکز کرده و به دنبال استفاده از هوش مصنوعی برای تفکیک گونه‌هاست.

به گزارش ایسنا، ۳ مارس سال ۱۹۷۳کنوانسیون تجارت بین‌المللی گونه‌های جانوران و گیاهان وحشی در خطر انقراض (CITES) امضا شد. در ۲۰ دسامبر ۲۰۱۳ در شصت و هشتمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد (UNGA)، ۳ مارس به عنوان روز جهانی حیات وحش سازمان ملل متحد (WWD) اعلام شد و پس از آن هر سال روز جهانی حیات وحش با شعاری خاص گرامی داشته می‌شود. شعار سال ۲۰۲۴ «ارتباط مردم و سیاره: کاوش در نوآوری دیجیتال در حفاظت از حیات وحش» است و بر این نکته تاکید می‌کند که چگونه فناوری‌ها و خدمات حفاظتی دیجیتال می‌توانند حفاظت از حیات وحش، تجارت پایدار و قانونی حیات وحش، و همزیستی انسان و حیات وحش را هدایت کنند.

در ایران سازمان حفاظت از محیط زیست که نقش مهمی در حفاظت از حیات وحش دارد، اقداماتی را در جهت بهره‌گیری از نوآوری‌های دیجیتال در حفاظت از حیات وحش انجام داده است. حسن اکبری - معاون محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست - به ایسنا می‌گوید: نوآوری در حفاظت از حیات وحش به چند گروه قابل تقسیم‌بندی است. نوآوری در حوزه فرهنگسازی و آموزش همگانی و اطلاع‌رسانی، در حوزه حراست و صیانت از طبیعت و اراضی و در حوزه مقابله با تهدیدات مانند آتش‌سوزی، خشکسالی و ... قابل استفاده است بنابراین در بخش‌های مختلف حیات وحش می‌توان از آن بهره برد.

وی با بیان اینکه یکی از مهم‌ترین کاربردهای استفاده از نوآوری‌ها در «حفاظت از محیط زیست» است، تاکید می‌کند: بیش از نیم‌قرن است که در کشور ما از حیات وحش حفاظت می‌شود ولی روش حفاظت کماکان به شیوه سنتی است. گرچه همین روش حفاظت توانسته است به حفظ ذخایر ژنی خیلی خوب کمک و مناطق چهارگانه را تا حدود زیادی حفظ کند اما زمان آن فرا رسیده است تا روش حفاظت را با استفاده از فناوری‌ها و نوآوری‌های مبتنی بر روش‌های دانش‌بنیان تغییر دهیم.

اکبری اضافه می‌کند: ساده‌ترین مثال سیستم‌های تصویری است که تحت عنوان دوربین‌های مداربسته برای مدیریت فضاهای کوچک به کار می‌رود. در مناطق چهارگانه و حیات وحش به علت وسعت عرصه‌ها نمی‌توانیم تمام مساحت این مناطق را به سیستم تصویری مجهز کنیم پس باید گلوگاه‌ها و نقاط خاص برای حفاظت یا پایش حیات وحش انتخاب و دوربین‌گذاری در این مکان‌ها انجام شود. این کار از سال‌های قبل در بخش‌هایی از مناطق چهارگانه به صورت موردی آغاز شده است و نمونه‌هایی در کشور وجود دارد که پایش تصویری انجام می‌شود، یعنی به جای اینکه مامور در مناطق چهارگانه در حال گشت باشد با استفاده از سیستم پایش تصویری حفاظت و پایش را انجام می‌دهد.

 تلاش برای استفاده از هوش مصنوعی برای تشخیص گونه‌های حیات وحش

او بر لزوم استفاده از هوش مصنوعی در حفاظت از حیات وحش تاکید می‌کند و می‌گوید: استفاده از این شیوه می‌تواند نقطه عطفی در حوزه حفاظت و پایش حیات وحش باشد. هوش مصنوعی می‌تواند بسیار کارگشا باشد و به بسیاری از پرسش‌های ما در حوزه حفاظت از حیات وحش پاسخ  دهد و بسیاری از گره‌ها را بادقت باز کند.

او با بیان اینکه در سایر کشورها نیز برای حفاظت از حیات وحش از هوش مصنوعی استفاده می‌شود، می‌گوید: ما هم باید از این قابلیت استفاده کنیم و آن را توسعه دهیم. این کار هم باعث حفاطت موثرتر و هم موجب کاهش هزینه‌ها می‌شود و هم از  دقت بیشتری برخوردار است.

اکبری با اشاره به اینکه هوش مصنوعی می‌تواند در تشخیص و تفکیک گونه‌ها و مشخص کردن تهدیدی مانند شکارچی غیرمجاز به ما کمک کند، اظهار می‌کند: بیش از یک سال است که برای بهره‌گیری از هوش مصنوعی به منظور حفاظت از حیات وحش اقداماتی را آغاز کرده‌ایم، یعنی فراخوان به شرکت‌های دانش‌بنیان اعلام کرده‌ایم و با شرکت‌هایی که برای همکاری ابراز تمایل کردند، ‌جلساتی برگزار کردیم ولی هنوز به نقطه‌ای نرسیده‌ایم که بتوانیم از هوش مصنوعی برای تشخیص گونه‌ها بهره ببریم.

او یادآورشد: پروژه‌ای دانش‌بنیان  برای یافتن مکان‌های زادآوری گونه میش‌مرغ تعریف شد ولی در مرحله تشخیص گونه میش مرغ از سایر گونه‌ها از طریق تصاویر پهپادی مشکلی پیش آمد و شرکت دانش‌بنیانی که مسوول انجام این کار بود، نتوانست آن را به سرانجام برساند بنابراین در حال رایزنی با مجموعه‌های دیگری هستیم.

بیشتر بخوانید:

تنها ۲۴ قطعه میش‌مرغ در ایران باقی مانده است

معاون محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به سایر کاربردهای هوش مصنوعی در حفاظت از حیات وحش می‌گوید: در حوزه مقابله با تصرفات اراضی که به‌نوعی حفاظت زیستگاه است و هشدار آتش‌سوزی و پیش‌آگاهی آتش‌سوزی این نوآوری‌ها می‌تواند موثر باشد و اقداماتی در این زمینه انجام شده است.

او تاکید می‌کند: رفع تصرفات اراضی بیشتر در حوزه وظایف وزارت جهاد کشاورزی است و با استفاده از تصاویر دریافت شده از پهپاد و با کیفیت بالا تصرفاتی که در اراضی انجام می‌شود خیلی سریع مشخص و اطلاع داده می‌شود واقدامات لازم برای رفع تصرف صورت می‌گیرد.

معاون محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست درباره اقدامات این سازمان برای استفاده از نوآوری‌ها به منظور تشخیص آتش‌سوزی عرصه‌های طبیعی می‌گوید: ما در پارک ملی گلستان سنسورهای تشخیص آتش‌سوزی از روی دما را نصب کرده‌ایم البته چون آتش‌سوزی در سطح وسیع اتفاق می‌اقتد و اجرای این پروژه‌ها هزینه‌های سنگینی دارد، به نظر می‌رسد وقتی بودجه‌ها و وقت صرف تهیه و به کارگیری تجهیزات و روش‌های مشارکت عمومی برای پیشگیری و مهار آتش‌سوزی می‌شود، نتایج قابل قبول‌تری دارد.

به گزارش ایسنا با توجه به اهمیت حفاظت از حیات وحش کشور و گونه‌های در معرض انقراض انتظار می‌رود که سازمان حفاظت محیط زیست و سایر دستگاه‌های متولی بیش از پیش از نوآوری‌های دیجیتال برای حفاظت از عرصه‌های طبیعی و گونه‌ها بهره ببرند تا شاهد تخریب کمتر این گنجینه ارزشمند باشیم.

انتهای پیام