ماست مالی سلامت در شیر تو شیر گرانی؛ عواقب ناگوار حذف لبنیات از سفره خانوار

چند ماهی است که فروشنده‌های لبنیات بیشتر از وقت‌های دیگر باید جواب سوال‌های مشتری‌هایشان را بدهند: «دوباره گرون شد؟»

به گزارش سرویس اجتماعی تابناک؛ این سوالی تکراری انگار قرار نیست هیچ وقت به دست فراموشی سپرده شود. خصوصا که ۲۸ مهرماه خبر افزایش قیمت ۳۰ درصدی کره و خامه با هدف تعادل بازار و کنترل صادرات منتشر شد. همان موقع قیمت دیگر خوراکی‌های لبنی هم اعلام شد: «شیر خام درب دامداری هر کیلوگرم ۱۸,۰۰۰ تومان و چربی هر کیلوگرم ۳۰۰,۰۰۰ تومان.»
کمی قبل‌تر یعنی در ۱۸ شهریور، رئیس انجمن صنفی گاوداران در پاسخ به سؤال تابناک درباره علت افزایش قیمت‌ها گفته بود: «قیمت یونجه نسبت به پارسال که ۷ هزار تومان بود، حالا به رقم ۱۶ هزار تومان رسیده و سیلوذرت نیز سال گذشته ۲ هزار و ۴۰۰ تومان بود، الان ۳ هزار و ۸۰۰ تا ۴ هزار و ۸۰۰ تومان است، بنابراین در مجموع قیمت نهاده‌های دامی افزایش داشته است و به همین دلیل خواستار بازنگری در تعیین قیمت شیر خام بودیم.»

در میان این خبرهای گاه و بیگاه گرانی لبنیات گاهی خبرهای خیلی عجیب‌تری هم به گوشمان می‌رسد. مثل همان خبر هفتم آبان که مدیرکل بازرسی وزارت جهاد کشاورزی با اطلاع‌رسانی درباره جریمه سنگین گرانفروشی دو شرکت لبنیاتی گفته بود: «با قیمت‌گذاری یک لیتر شیر به قیمت ۶۰ هزار تومان صنایع لبنی باعث ایجاد التهاب در بازار می‌شود.»

خبرهای گرانی که می‌آیند و می‌روند و آخرین کسی که باید تاوان بدهد، ما مردم عادی هستیم که نه حقوق‌های کارمندی‌مان زیاد می‌شود و نه درآمدهای شغل‌های آزادمان پرمایه است. چون انگار درآمد بیشتر را صرفا از این جیب به آن جیب می‌کنیم و اتفاق بزرگی رخ نمی‌دهد.

 

از سال ۱۳۹۱ تا امروز

هر پاکت شیر یک لیتری پگاه با قیمت یک هزار و ۴۰۰ تومان در سال ۹۱ به فروش می رسید. همین شیر یک لیتری پگاه در سال ۱۴۰۱ با قیمت ۲۹ هزار تومان به فروش رسیده است. امروز قیمت یک لیتر شیر پگاه به بالای ۴۶ هزار تومان هم می رسد.

ماست ۹۵۰ هزار تومانی سال ۱۳۹۱ تا ۱۴۰۱ به ۳۴ هزار تومان رسیده و امروز قیمتی بالاتر را تجربه می کند. پنیری هم که امروز به هر قیمتی در سوپرمارکت های می خرید، در سال ۹۱ می توانستید  تنها با ۱۷۵۰ تومان بخرید. مساله مهم این که در همان سال ۹۱ هم، همین اعداد در مقایسه با درآمد روز مردم، عدد بالایی بود. حالا باید در نظر گرفت میزان دستمزدها، یارانه ها و حمایت ها تا چه اندازه بوده و خانواده ها چه اندازه می تواند شرایط را با چنین درآمدی صبوری کنند؟

 

یاد قدیم‌ها بخیر

 سراغ دو لبنیاتی رفتیم تا ببینیم که اوضاع فروش چطور است؟ صاحب یک مغازه لبنیاتی که پسری جوان است و چند شریک دیگر هم دارد، در محدوده منطقه سیدخندان، می‌گوید: «گرونی؟ خب همیشه که گرون میشه. دیگه چی بگیم؟ یه قیمت اعلام می‌‌شه و ما هم از توزیع‌کننده‌ها با همون قیمت می‌خریم و پخش می‌کنیم. حالا چی گرون نشده؟ لبنیات هم روش.»

دقیقا مشکل همینجاست که وقتی همه چیز با هم گران می‌شود اما حقوق‌ها و دریافتی‌ها افزایش نمی‌یابد، سفره‌های ما مردم عادی است که کوچک و کوچک‌تر می‌شود. پسر جوان که ته‌لهجه آذری دارد، تعریف می‌کند: «من وقتی برای اولین از تبریز اومدم تهران، شیر کیلویی ۲ هزار و ۳۰۰ تومن بود. الان شیر شده کیلویی ۲۸ هزار تومان. تازه شیر گاو. شیر گوسفند که خیلی گرون‌تره. بالای ۴۰ هزار تومانه.»

در میان همین گفت‌وگوها یکی از مشتریان وقتی کیسه خریدهایش را که نیم کیلو کشک و مقداری شیر و یکی دو تا کره است، برمی‌دارد و باید بابتش ۱۰۰ هزار تومان بپردازد، می‌گوید: «همین؟ آقا من الان سه ساله توی همین محل زندگی می‌کنم و مشتری خودتم. سه سال پیش با همین صد تومن، پنیر و یه ماست گاومیش هم ازت می‌خریدم. این کیسه ما هر بار میایم اینجا، کوچیک‌تر و سبک‌تر می‌شه.»

جالب اینجاست که هر وقت قیمت‌ها بالا می‌رود، چند وقت بعد، خبری هم از حضور تعزیرات برای کنترل قیمت و عدم گران‌فروشی منتشر می‌شود. اما مرد جوان فروشنده درباره حضور تعزیرات می‌گوید:‌ «به نظر من تعزیرات که به نفع مردم کار نمی‌کند. به نفع خودش کار می‌کند. اتفاقی چرا از این نظارتها رخ نمیده؟ 

مرد همان طور که توضیح می‌دهد، حواسش به مشتری‌های دیگر هم هست که همه فقط یک دو قلم کالا می‌خواهند و بیشتر از خرید، مشغول نگاه کردن و بررسی قیمت‌ها هستند که کدام خوردنی امروز برای خانه‌شان ضروری است و کدام را می‌توان به دفعه بعد موکول کرد.

 

از وانت باری تا خودروی سواری!

انگار همه جا وضعیت همین است. فروشنده دیگری که بیش از ده سال است مغازه لبنیاتی در حوالی میدان سبلان دارد، می‌گوید: «من یادمه، حتی  چند سال پیش، یه وانت گرفته بودم که باهاش می‌رفتم خریدهای اصلی‌ام رو انجام می‌دادم و برمی‌گشتم مغازه. همیشه موجودی حسابم بیشتر از باری بود که برای وانت می‌زدم. یعنی هر چی می‌خریدم ‌و وانت رو تا اون بالا پر می‌کردم و حتی صندلی کنار شاگرد رو هم پر می‌کردم، هنوز ته حسابم پول داشتم.‌ دیگه وانت نمی‌تونست وزن اون همه بار رو تحمل کنه، اما من می‌دونستم که خیلی زود همین بارها پر می‌شه. اون موقع‌ها اشتباهی فکر می‌کردم که وای خسته شدم از این همه بار زدن... هیچ وقت فکرشم نمی‌کردم که به این روزها بسیم. من الان یکی دو سالی می‌شه که وانتم رو فروختم. چون انقدر جنس‌ها گرون شده و مردم حساب‌شده‌تر خرید می‌کنن که دیگه من با همین پژویی که دارم می‌رم خرید می‌کنم. صندوق و صندلی‌های عقب رو پر می‌کنم و حسابم خالی می‌‌‌شه و برمی‌گردم مغازه.»

مرد جوان که سال‌هاست قیمت شیر و دوغ و ماست را دقیق می‌داند و حتی از روند افزایشی قیمت خوردنی‌هایی مثل ارده، شیره، کشک، رشته، انجیر و خرما خبر دارد، می‌گوید: «مردم هم مثل ما. همه مون با همدیگه ضعیف شدیم. حالا من به شما می‌گم به جای وانت با پژو جنس می‌یارم، فکر می‌کنید که بعد از چند روز کم میارم؟ نه. اصلا. همون مردی که شب موقع رفتن به خونه‌اش هم دوغ می‌خرید و هم دو مدل ماست و هم شیر و کره و پنیر. حالا هر دفعه یکی از اینها رو نمی‌خره. یه بار ماست می‌خره و یه بار دوغ. یه بار پنیر می‌خره و یه بار کره. نمی‌گم که دیگه کسی نمیاد خرید. اما می‌گم که همه حساب‌شده‌تر خرید می‌کنن.»

همان موقع خانمی وارد مغازه می‌شود و دو کیلو شیر تازه می‌خواهد. زن قیمت ماست را هم می‌پرسد و می‌گوید: «ماست واقعا گرون شده. هنوز هم می‌ارزه که خودمون توی خونه ماست درست کنیم. من الان از ظرف ماست قبلی‌ام یه کم مونده که می‌خوام دوباره ماست درست کنم. هرچند کم کم باید به بچه‌هامون یاد بدیم که به جای ماست بیشتر سبزی بخورن. اون به‌صرفه‌تره.»

 

دودوتا چهارتای زندگی ما مردم عادی

اما مگر دلخوشی‌های ما چیست؟ همان سفره شامی که می‌توانست کمی رنگی و متنوع باشد، برای بعضی‌ها هر روز ساده‌تر می‌شود. نوشیدنی‌های مختلف کم‌تر می‌شود و آب جایش را می‌گیرد، ماست و ترشی‌های متنوع کمتر می‌شود و جایش را احتمالا سبزی خوردن می‌گیرد. و همه این‌ها در حالی است که هیچ‌کدام از اعضای خانواده تنبلی نمی‌کنند. بلکه آنها شاغلانِ کم‌درآمدی هستند که دودوتا چهارتای زندگی‌شان به خبرهای پیوسته و بدونِ توقفِ گرانی‌ها نمی‌رسد. فقط همین. 

 

سلامت، قربانی می شود

در میان همه این اتفاقات به نظر می‌رسد مهم‌ترین چیزی که قربانی می‌شود موضوع سلامت و شادابی شهروندان است.

دکتر کوروش صمدپور معتقد است که روزانه باید ۵ سری از غذاها باید در اختیار تغذیه انسان باشد که این‌ها با لبنیات در ارتباط هستند. وی می‌گوید در برابر گرانی‌هایی که رخ می‌دهد یکی از اتفاقات مهم، حذف لبنیات یا کاستن از میزان آن در مصرف روزانه است در حالی که همین موضوع برای آینده و برای سلامت خانواده تبعات بسیار زیادی خواهد داشت. او که صحبت‌هایش را مستند به تحقیقات جدید جهانی عنوان می کند، معتقد است: عادت کردن به حذف لبنیات عواقب ناگواری برای سلامت جامعه و خانواده‌ها دارد و متاسفانه در آینده خود را به طریق مختلف نشان خواهد داد.

سرانه مصرف لبنیات در ایران حدود ۳۰ درصد کمتر از میانگین جهانی است و به گفته مسئولان، این فاصله و شکاف هر سال در حال افزایش است. طبق گزارش چند ماه قبلِ انجمن صنایع لبنی ایران، سرانه مصرف لبنیات در کشور به ازای هر فرد چیزی حدود ۷۰ کیلوگرم است. در حالی که سرانه مصرف در جهان به ازای هر فرد چیزی حدود ۱۶۰ کیلوگرم و مصرف لبنیات در کشورهای عضو اتحادیه اروپا ۲۵۶ کیلوگرم است.